Κύριε πρόεδρε, δεν συμμερίζομαι την αισιοδοξία της κυβέρνησης. Αντίθετα ανησυχώ βαθύτατα ότι βρισκόμαστε σε ένα πολύ επικίνδυνο σημείο και θα πρέπει να προσέξουμε όλες τις διαστάσεις του προβλήματος.
Με ενοχλεί και με ενοχλεί ιδιαίτερα ο καταιγισμός των δηλώσεων και η συντονισμένη προσπάθεια από ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης προβολής του σχεδίου Ανάν χωρίς να δοθεί ανάλογος χρόνος ή πρόσβαση σε άλλες απόψεις που πρέπει να εκτιμήσει ο ελληνικός λαός και πρέπει να συζητηθούν.
Σήμερα ο κ. Υπουργός πήρε αποστάσεις και θέλω να τον συγχαρώ γιατί δεν ήρθε εδώ να θριαμβολογήσει ή να μας περάσει μια ιδιαίτερα αισιόδοξη άποψη για την έκβαση των πραγμάτων. Ελπίζω αυτό να είναι από εδώ και πέρα το πνεύμα με το οποίο θα προσεγγίσει η κυβέρνηση την κρίση που έρχεται.
Βεβαίως, όλοι θέλουμε επίλυση του Κυπριακού. Και καταλαβαίνουμε ότι μία επίλυση με διπλωματικά μέσα σημαίνει ότι πρέπει να δεχθούμε και κάποιους συμβιβασμούς, μερικοί μίλησαν και για επώδυνους συμβιβασμούς, έστω και αυτό. Αλλά ο συμβιβασμός δεν μπορεί να είναι θανατηφόρος. Και περί αυτού πρόκειται. Και πρέπει ιδιαίτερα να προσέξουμε τις παγίδες. Τις γενικές απόψεις μου για το όλο θέμα τις έχουμε καταθέσει σε ένα πρόχειρο σημείωμα που με τους συναδέλφους μου τους κ.κ. Πάγκαλο και Καψή συντάξαμε. Και δεν θέλω να επανέλθω σε αυτό. Θα ήθελα μόνο να πω ότι με αυτό το σχέδιο που είναι – και το λέω εδώ και καιρό – αγγλοαμερικανικής έμπνευσης και επιδίωξης και έχει απώτερους σκοπούς εις βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι καθαρά ένα σχέδιο διχοτομικό που δημιουργεί σοβαρότατα προβλήματα.
Αντίθετα με την προπαγάνδα που προωθείται, η πρόταση του σχεδίου Ανάν δεν μιλάει για ένα ενιαίο κράτος. Μιλά για δύο κυρίαρχα κράτη που έχουν κυριαρχικά δικαιώματα. Εδώ είναι το παράδοξο. Η Κυπριακή Δημοκρατία ζήτησε τις καλές υπηρεσίες του Γ.Γ. του ΟΗΕ να προσφέρει μία λύση στις κοινοτικές διαφορές του κράτους. Και η πρόταση του κ. Ανάν προς το κράτος αυτό είναι να διαλυθεί και να συσταθεί κάποιο άλλο. Δεν νομίζω ότι στη διπλωματική ιστορία υπάρχει προηγούμενο τέτοιας προσφοράς «καλών υπηρεσιών» σε ένα κράτος που ζητάει τη βοήθεια του ΟΗΕ.
Δεν είναι ενιαίο κράτος, δεν υπάρχει μια κυριαρχία, δεν υπάρχει μια ιθαγένεια. Η ιθαγένεια του συστατικού κράτους είναι μια κερκόπορτα που θα δημιουργήσει ιδιαίτερα προβλήματα αργότερα . Αλλά δεν υπάρχει και η δημοκρατική αρχή. Στις δημοκρατίες η πλειοψηφία αποφασίζει. Όταν υπάρχουν μειοψηφίες, μπορεί να υπάρχουν και ειδικές πρόνοιες για το πώς θα αντιμετωπίζεται αυτό το θέμα, αλλά ποτέ δεν μπορεί να λειτουργήσει μια δημοκρατία όταν υπάρχει βέτο σε κάθε θέμα. Ακόμα και στις πρεσβείες, στην Αθήνα, στην Άγκυρα, στις ΗΠΑ, στο Λονδίνο και στα Ηνωμένα Έθνη, θα υπάρχει εξισορρόπηση με έναν πρέσβυ έλληνα και έναν τούρκο. Εάν μπορεί ποτέ να λειτουργήσει κράτος έτσι! Ουσιαστικά το κράτος αυτό είναι υπό διεθνή κηδεμονία γιατί, όταν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα συστατικά κράτη, οι διαφορές αυτές λέει θα επιλύονται από ένα ανώτατο δικαστήριο όπου η πλειοψηφία του λαού της Κύπρου, δηλαδή ο ελληνικός πληθυσμός της Κύπρου θα είναι μία μίζερη μειοψηφία, με 3 έλληνες δικαστές, 3 τούρκοι και 3 ξέρετε από πού θα έρθουν. Αυτό το κράτος όχι μόνο δεν θα μπορέσει να λειτουργήσει στο εσωτερικό της χώρας αλλά θα είναι η απαρχή τριβών και προβλημάτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και θα δημιουργήσει πρόβλημα και στην Ε.Ε. Ίσως οι ηγεσίες των ευρωπαϊκών κρατών δεν έχουν καταλάβει ακόμα ποιες είναι οι επιδιώξεις πίσω από αυτό το τερατούργημα που λέγεται σχέδιο Ανάν. Όταν όμως το κατανοήσουν, όταν καταλάβουν ποια θα είναι τα προβλήματα της εφαρμογής αυτού του σχεδίου στην Ε.Ε., φοβάμαι ότι και η ίδια η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλω.
Θα μπορούσα να συνεχίσω με διάφορα στοιχεία πάνω σε αυτό το σχέδιο, αλλά δέχομαι ότι πολλοί μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις για το σχέδιο. Θέλω όμως να τις συζητήσουμε, εγώ δεν επιμένω στις δικές μου θέσεις. Όμως να τις συζητήσουμε. Και θέλω το Ελληνικό Κοινοβούλιο να φθάσει σε μία σύνθεση απόψεων και αυτές να συζητηθούν και με την Κυπριακή Δημοκρατία για να έχουμε μια ενιαία, εθνική, σταθερή θέση στο θέμα. Πότε θα το κάνουμε αυτό; και πότε, αφού το κάνουμε αυτό, θα συζητήσουμε με την άλλη πλευρά για να βρούμε μια πιθανή λύση; Δεν υπάρχει χρόνος. Ο Ντενκτάς είναι ασθενής, στην Τουρκία θα έχουν κυβέρνηση το νωρίτερο στις 5/12 και θα χρειασθεί χρόνο μετά το σχηματισμό της κυβέρνησης να πάνε στο εθνικό τους συμβούλιο που είναι το αρμόδιο να αποφασίσει για το Κυπριακό για να έχουμε μια θέση. Δεν υπάρχει λοιπόν χρόνος ούτε να συζητήσουμε το σχέδιο, ούτε να διαμορφώσουμε άποψη, ούτε να έχουμε διάλογο. Διάλογο με ποιόν θα κάνουμε με τον Κόφι Ανάν; Πρέπει από τώρα να απορρίψουμε το χρονοδιάγραμμα του Κόφι Ανάν ως μη εφικτό. Πρέπει από τώρα να πούμε ότι αποκλείεται μέχρι τις 12 του μηνός να έχουν προχωρήσει οι διαπραγματεύσεις και να πάμε σε συμφωνία με κάποιες προθέσεις συμφωνίας πάνω σε αυτό το σχέδιο. Δεν μπορώ να φαντασθώ ποιός θα είναι σε θέση να προσυπογράψει ένα τέτοιο σχέδιο στις 12/12. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι πρέπει να βγούμε από αυτό το χρονοδιάγραμμα και βεβαίως να συνεχίσουμε το διάλογο που θα καταλήξει κάποτε σε κάποια συμφωνία. Αλλά να αποσυνδέσουμε τη διαδικασία ένταξης της Κύπρου από τη διαδικασία του διαλόγου. Στο τελεσίγραφο του Κόφι Ανάν υπάρχει το εξής: στο δημοψήφισμα της 30/3 θα κληθεί ο λαός της Κύπρου να αποφασίσει ταυτόχρονα και για την ένταξή του στην Ε.Ε. και για την επίλυση βάσει του σχεδίου Ανάν. Αυτό δηλαδή που λέμε ότι επιτύχαμε στο Ελσίνκι, την αποσύνδεση των δύο θεμάτων, συνδέονται τώρα εκ των πραγμάτων. Ε, δεν μπορούμε να το ανεχθούμε.
Κύριε υπουργέ, είχατε έρθει εδώ μετά το Ελσίνκι και μας είχατε μιλήσει πειστικά πιστεύω ότι έχουμε αποσυνδέσει τα δυο θέματα. Δεν μπορεί να μας επιβάλλει ο Κόφι Ανάν, από την πίσω πόρτα, να συνδέσουμε αυτά τα θέματα.
Προσοχή όμως σε ένα τελευταίο πράγμα. Όλοι ξέρουμε τα παιχνίδια που παίζονται το βράδυ στο Συμβούλιο Κορυφής και στα Υπουργικά Συμβούλια. Ακόμα και με αυτή τη θέση που σας προτείνω δεν έχουμε ξεμπερδέψει με το θέμα. Κατ΄ ανάγκη το Συμβούλιο Κορυφής θα μιλήσει και για τις πολιτικές εξελίξεις και φυσικά – και δικαιούται – θα λάβει υπόψη του την πρωτοβουλία του Ανάν. Αυτή η πρωτοβουλία όμως δεν πρέπει να περάσει στα συμπεράσματα κορυφής με ιδιαίτερο χαρακτηρισμό. Εάν στα Συμπεράσματα της Κορυφής υπάρξει μια παράγραφος η οποία λέει ότι «λαμβάνει υπόψη το σχέδιο του Ανάν που είναι θαυμάσιο και από εδώ και πέρα θα πρέπει να συζητήσουμε σε αυτή τη βάση και να σπεύσουμε να φθάσουμε σε μια λύση, σε αυτό το πλαίσιο, πριν από την κύρωση της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ» έχουμε υποθηκεύσει τη λύση του Κυπριακού σε μια διαδικασία που θα βρούμε δύσκολες στιγμές όχι τώρα αμέσως αλλά όταν θα έρθει η κύρωση της ένταξης. Τότε οι χώρες που δεν θα θέλουν την ένταξη θα πουν ότι «προσπαθήσατε αλλά δεν βρέθηκε λύση, σας είχαμε πει ότι πρέπει να βρεθεί λύση μέχρι τότε». Χρειάζεται λοιπόν, και εδώ το βάρος πέφτει στην ελληνική κυβέρνηση και σε εσάς κύριε Υπουργέ, να προσέξετε ιδιαίτερα τη διατύπωση στο Συμβούλιο Κορυφής – γιατί αποκλείω ότι μπορεί να υπάρχει συμφωνία – πώς θα αναφερθεί το σχέδιο Ανάν. Θα πρέπει να αποφύγουμε οποιοδήποτε χαρακτηρισμό. Να πούμε ότι θα κάνουμε διάλογο βάσει των ψηφισμάτων των ΟΗΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο και, αν θέλετε, λαμβάνοντας υπόψη – αλλά όχι με βάση – το σχέδιο Ανάν.
Αν τα καταφέρουμε αυτά νομίζω ότι θα έχουμε εξασφαλίσει την πορεία της ένταξης και θα έχουμε αφήσει τη λύση για καλύτερους χρόνους, μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να μπορέσουμε να βρούμε μια ευρωπαϊκή λύση.
Πολλοί λένε ότι αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία. Θα συμφωνήσω. Είναι η τελευταία ευκαιρία για τους Εγγλέζους και τους Αμερικανούς, δεν είναι η τελευταία ευκαιρία για εμάς. Η ευκαιρία για εμάς είναι να κερδίσουμε την ένταξη, και να συζητήσουμε με καλύτερη διπλωματική δύναμη την πολιτική λύση του Κυπριακού μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
