Έχουμε ήδη μπει σ΄ ένα κλίμα παρατεταμένης εκλογικής περιόδου και αυτό το χαρακτηριστικό παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις για μας, για το κυβερνητικό κόμμα.
- Γνωρίζουμε ότι η εκλογική αναμέτρηση θα είναι δύσκολη.
- Γνωρίζουμε επίσης ότι αυτές οι εκλογές είναι ιδιαίτερα κρίσιμες και θα σημαδέψουν την πορεία της χώρας στην νέα εποχή.
- Στόχος μας είναι βέβαια η νίκη.
- Η νίκη στις εκλογές, όμως, δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό – αυτό συνιστά εξουσιομανία. Και η εξουσιομανία δεν μπορεί να αποτελεί για ένα σοσιαλιστικό κόμμα το γνώμονα της στρατηγικής και δράσης του. Για μας, η εξουσία αποτελεί στόχο στο βαθμό που καθίσταται εργαλείο για εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών, πολιτικών που αντανακλούν τις ιδέες και τη φυσιογνωμία μας, που ανταποκρίνονται στη λαϊκή μας βάση και την ιστορία μας.
Δεν μπορούμε να θυσιάζουμε αρχές και ιδέες για πρόσκαιρες εκλογικές σκοπιμότητες. - Δεν παρουσιαζόμαστε στο λαό εξουσιαστές που ζητάμε να συνεχίσουμε να κυβερνάμε.
- Ζητάμε από το λαό να επιβραβεύσει τις αρχές και τις ιδέες μας που ήταν πάντα κοντά στα προβλήματα του πολίτη και που, αν εφαρμοσθούν, θα εγγυηθούν το μέλλον του και θα ανοίξουν νέες προοπτικές για την πατρίδα μας.
- Με ποια αξιοπιστία θα μιλήσουμε γι” αυτά;
- Ποιοι θα μπορέσουν να μιλήσουν πειστικά;
Όχι, βέβαια άτομα που με τη στάση τους έχουν προκαλέσει το κοινό αίσθημα. Ούτε, βέβαια, το έργο αυτό μπορεί να το επωμισθεί μια κλειστή παρέα.
- Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι έχουμε πρόβλημα αξιοπιστίας.
- Ένα σημαντικό κομμάτι του λαού που στήριξε το ΠΑΣΟΚ σ΄ όλη του την πορεία, σήμερα προβληματίζεται. Αισθάνεται ότι απομακρυνθήκαμε από τον πολίτη, γαντζωθήκαμε στην εξουσία, συγχρωτιστήκαμε με τους νεόπλουτους του παρασιτισμού, γίναμε τμήμα του κατεστημένου. Αισθάνεται ότι η μεγάλη συσσώρευση του πλούτου από την περιπέτεια του Χρηματιστηρίου και από τις προμήθειες του Δημοσίου είναι η άλλη όψη του νομίσματος που αναδεικνύει τη δική του οικονομική υστέρηση.
- Ανεξάρτητα από το πώς κρίνει κανείς τη βασιμότητα αυτής της άποψης, δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε ότι εδώ βρίσκεται ο σκληρός πυρήνας του προβλήματος. Γι” αυτό οφείλουμε να απαντήσουμε σε αυτόν τον προβληματισμό.
Ανεξάρτητα από το πώς αξιολογεί κανείς τη μέχρι σήμερα πορεία, μπορούμε να πείσουμε από εδώ και μπρος ότι το ΠΑΣΟΚ έχει τη ζωτικότητα για να κάνει τις υπερβάσεις που απαιτούνται για να βρεθεί και πάλι στην κοινωνική του κοίτη και να καταστεί και πάλι μοχλός μεταρρυθμίσεων και αλλαγών; - Πιστεύω ότι, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, μπορούμε να επιτελέσουμε αυτόν τον άθλο.
- Το βάρος όμως πρέπει να το σηκώσει ολόκληρο το κίνημα. Όλοι μαζί.
Όλοι μαζί είναι και το σύνθημά μας.
Αλλά δεν είμαστε όλοι μαζί.
- Δεν μπορούμε να δώσουμε τη μάχη των εκλογών έτσι όπως έχουν τα πράγματα σήμερα.
- Πιστεύω ότι, από σήμερα, σ΄ αυτή την αίθουσα, θα πρέπει να κάνουμε αποφασιστικά βήματα για να μπορέσουμε να δώσουμε τη μάχη ενωτικά και όλοι μαζί.
- Θέλω να κάνω συγκεκριμένες προτάσεις και να τις θέσω υπόψη του σώματος, αλλά, προηγουμένως, λίγα σχόλια γιατί σήμερα δεν είμαστε μαζί.
Σ΄ ένα μεγάλο, πολυσυλλεκτικό κόμμα, όπως το δικό μας, είναι εύλογο να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις για μια σειρά θεμάτων. Ο δυναμισμός ενός κόμματος κρίνεται σ΄ ένα μεγάλο βαθμό από την ικανότητά του να λειτουργήσει δημοκρατικά και να διεξάγει διάλογο μέσα στα όργανά του για να επιτύχει τη σύνθεση. Αυτό είναι και η βαθύτερη έννοια της ανανέωσης.
Δυστυχώς, έλειψε ο σεβασμός στις δημοκρατικές διαδικασίες και στις αρχές της κομματικής συλλογικότητας. Τα συλλογικά όργανα έχουν παύσει να είναι χώρος παραγωγής πολιτικής. Είναι δύσκολο να θυμηθεί κανείς περίπτωση που η Κ.Ο. συνήλθε για να εκφέρει άποψη πάνω σε θέματα πριν διαμορφωθεί γι” αυτά συγκεκριμένη κυβερνητική θέση. Έτσι, σε σημαντικά θέματα που αφορούν στην κοινωνική, οικονομική αλλά και εξωτερική πολιτική δεν είμαστε όλοι της ίδιας άποψης. Η απονεύρωση των δημοκρατικών και συμμετοχικών διαδικασιών, άνοιξε αποστάσεις αναμεταξύ μας, δημιούργησε ένα πολιτικό κενό που εξέθρεψε παρακμιακά φαινόμενα ομαδοποίησης και αλαζονείας και προώθησε την κουλτούρα της κλειστής παρέας και τον αποκλεισμό της άλλης άποψης. Επιτήδειοι επαγγελματίες της προσκόλλησης, που με το ήθος και το ύφος τους μας εξέθεσαν, αναρριχήθηκαν ενώ καταξιωμένα στελέχη που έχουν δώσει δείγματα γραφής ότι θέλουν και ξέρουν μόνο να προσφέρουν έχουν παροπλισθεί.
Να γιατί σήμερα δεν είμαστε όλοι μαζί.
Γνωρίζετε καλά ότι δεν είμαι όψιμος επικριτής αυτών των καταστάσεων. Μαζί με πολλούς άλλους μέσα στο κόμμα επιμένω από το 1996 στην ανάγκη μιας ειλικρινούς και ουσιαστικής συζήτησης σχετικά με τη φυσιογνωμία και την περαιτέρω πορεία του ΠΑΣΟΚ. Με ευθύνη άλλων η συζήτηση αυτή δεν έγινε. Τώρα, βέβαια, είναι αργά για μια τέτοια διαδικασία. Είμαστε αναγκασμένοι να προχωρήσουμε στις εκλογές με αυτά τα θέματα ανοικτά. Πρέπει να τα ξαναδούμε μετά τις εκλογές.
Τις σκέψεις αυτές δεν τις κάνω για να ασκήσω κριτική. Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή.
Τις σκέψεις αυτές τις κάνω για να συνειδητοποιήσουμε πώς μας βλέπει ο κόσμος μας και ποια είναι η κατάσταση στο εσωτερικό μέτωπο.
Για να σταματήσουν οι ναρκισσιστικοί εξωραϊσμοί της πραγματικότητας. Για να αντικρίσουμε την πραγματικότητα, να χαράξουμε με ρεαλισμό ένα πρόγραμμα δράσης για τις εκλογές.
Αναφέρθηκα στα θέματα που εκ των πραγμάτων παραμένουν ανοικτά και πρέπει να αντιμετωπισθούν μετά τις εκλογές. Θα ήταν, βέβαια, μεγάλο πλεονέκτημα αν είχαμε προνοήσει να τα είχαμε λύσει αρκετά πριν. Παρά ταύτα, πιστεύω, ειλικρινά πιστεύω, ότι με αίσθημα ευθύνης που διακατέχει όλους μας, μπορούμε, κάτω από προϋποθέσεις, να προχωρήσουμε όλοι μαζί στην εκλογική μάχη.
Προτείνω λοιπόν μια έντιμη συνεννόηση για ένα minimum πρόγραμμα πολιτικών θέσεων και δράσης, που θα δεσμεύσει όλους μας σε μία κοινή δράση μέχρι τις εκλογές. Η πρότασή μου συνοψίζεται σε 5 σημεία.
Το πρώτο σημείο στο οποίο πρέπει να συμφωνήσουμε είναι η καθιέρωση της ισότιμης συμμετοχής όλων των μελών στις διαδικασίες του εκλογικού αγώνα, στη διαμόρφωση θέσεων και στο δημόσιο διάλογο, χωρίς διακρίσεις εξαιτίας των θέσεων που έχουν εκφράσει σε συγκεκριμένα πολιτικά θέματα.
Το δεύτερο σημείο αφορά στη διαδικασία σχηματισμού των ψηφοδελτίων και τη δεοντολογία εκλογικού αγώνα των υποψηφίων. Η αναζήτηση ή η επιστράτευση «λαμπερών ονομάτων» έτσι όπως γίνεται – ακόμη κι αν αυτά υπάρχουν και δεχθούν να συμπράξουν μαζί μας – αποτελεί μια έμμεση πολιτική υποβάθμιση των στελεχών μας, μέσα και έξω από τη Βουλή. Κανείς δεν έχει αντίρρηση στην ανανέωση της εκλογικής λίστας υποψηφιοτήτων. Αλλά αυτή πρέπει να βασίζεται σε αυστηρά κριτήρια ήθους, προσφοράς στα κοινά και πολιτικών θέσεων.
Δεν αγνοώ, βέβαια, τις κομματικές διαδικασίες επιλογής, αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι το σύστημα λειτουργεί πλημμελώς. Δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι έχουν αυτό-αναγορευθεί ήδη υποψήφιοι και οργώνουν την εκλογική περιφέρεια με εντυπωσιακές δαπάνες, ενώ οι βουλευτές βρίσκονται στο κοινοβούλιο. Ούτε πρέπει να αγνοηθούν περιπτώσεις προώθησης υποψηφιοτήτων μόνο και μόνο για να μείνουν εκτός Βουλής μη αρεστοί βουλευτές. Αυτά αποτελούν νοσηρό φαινόμενο που πρέπει να καταδικαστεί.
Ακριβώς επειδή τα προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται εγκαίρως και αποτελεσματικά, πιστεύω ότι θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο η Κ.Ο. να παρακολουθεί από κοντά την όλη διαδικασία και να εκφέρει, αν χρειαστεί την άποψή της.
Όσον αφορά στη δεοντολογία του εκλογικού αγώνα, ο νόμος που πρόσφατα ψηφίσαμε για τις εκλογικές δαπάνες κινδυνεύει να αχρηστευθεί στην πράξη. Ο εκλογικός αγώνας έχει ήδη αρχίσει. Πολυτελή φυλλάδια, τηλεφωνήματα από ιδιωτικές εταιρείες με έρευνες αγοράς, πανάκριβες εκδηλώσεις και συνεστιάσεις. Από την άλλη μεριά, ο αποκλεισμός από ΜΜΕ στελεχών που έχουν διαφοροποιημένες θέσεις, οι μαύρες λίστες ονομάτων στον τύπο και η έντεχνη διαπόμπευση στελεχών που έχουν το θάρρος της γνώμης τους. Όλα αυτά πρέπει να κοπούν με το μαχαίρι. Και σ΄ αυτό το θέμα η Κ.Ο. οφείλει να παίξει έναν εποπτικό ρόλο διαρκούς παρακολούθησης.
Το τρίτο σημείο αφορά το πολιτικό στίγμα του εκλογικού αγώνα. Ο εκλογικός αγώνας δεν μπορεί να διεξαχθεί αποτελεσματικά εάν δεν συμφωνήσουμε σε θέσεις. Τις θέσεις μας τις έχει υποδείξει ο λαός:
- πιο δίκαιη κατανομή του εθνικού πλούτου και εισοδήματος,
- βελτίωση της ποιότητας των δημοσίων αγαθών (Υγεία, Παιδεία, Περιβάλλον),
- σύγχρονο και αδιάφθορο Κράτος στην υπηρεσία του πολίτη,
- εξασφάλιση και σιγουριά εργασίας.
Οι στόχοι αυτοί δεν είναι ζήτημα επεξεργασίας τεχνικών σχεδίων. Απαιτούν βαθύτατες αλλαγές στις κοινωνικές ισορροπίες και στους θεσμούς. Για παράδειγμα: αναδιανομή πλούτου χωρίς αναδιανομή εξουσίας δεν γίνεται. Και είναι αυτές οι αλλαγές που πρέπει να εξηγήσουμε στο εκλογικό σώμα.
Κανένας στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη. Η χάρτα σύγκλισης που παρουσιάζεται ως το πλαίσιο δεσμεύσεων για την οικονομική πολιτική της επόμενης τετραετίας ανακοινώθηκε χωρίς να έχει συζητηθεί στην Κ.Ο. Πολλοί από εμάς έχουμε σοβαρές αμφιβολίες εάν το πλαίσιο αυτό είναι ρεαλιστικό κι εάν οι στόχοι που τίθενται είναι πραγματοποιήσιμοι (παρενθετικά, θέλω να σημειώσω ότι υπάρχουν και σοβαρά τεχνικά προβλήματα συνοχής των δεδομένων και των στόχων).
Πιστεύω ότι, μετά από επεξεργασία, η χάρτα σύγκλισης μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο πλαίσιο αναφοράς. Ως τεχνικό κείμενο, όμως, δεν προσδιορίζει, ούτε μπορεί να προσδιορίσει, την πολιτική διάσταση της αναπτυξιακής πορείας.
Η ανάπτυξη δεν είναι θέμα επιτελικού σχεδίου, ούτε βέβαια προεκλογικής επικοινωνιακής πολιτικής. Είναι μια βαθύτατα πολιτική διαδικασία. Απαιτεί μια «συστημική αλλαγή» που εμπεριέχει όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου.
Η συστράτευση των δημιουργικών δυνάμεων της κοινωνίας και η ανάδειξη μιας «αναπτυξιακής κουλτούρας» προϋποθέτει αξιοκρατία, ποιότητα, πρωτοβουλίες της πολιτικής ηγεσίας του τόπου, συμμετοχικές διαδικασίες, απεξάρτηση της κομματικής και πολιτικής εξουσίας από τους επιτήδειους και τους επαγγελματίες της προσκόλλησης και πραγματική ανανέωση, στράτευση δηλαδή των στελεχών που έχουν δώσει δείγματα γραφής ότι ξέρουν να προσφέρουν. Απαιτεί, πάνω απ΄ όλα, τη χειραφέτηση του πολιτικού συστήματος από τους ποικιλόνυμους και εξωθεσμικούς παράγοντες που διαμορφώνουν συνθήκες διαπλοκής και διαφθοράς.
Το περίγραμμα της πολιτικής διάστασης της ανάπτυξης καθώς και η επεξεργασία των τεσσάρων στόχων που ανέφερα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας ομάδων δουλειάς της Κ.Ο.
Το τέταρτο σημείο αφορά στην εξωτερική μας πολιτική. Όλοι γνωρίζουμε ότι σύντομα θα βρεθούμε ενώπιον κρίσιμων αποφάσεων. Δεν πιστεύω ότι τα θέματα αυτά πρέπει να εμπλακούν στον προεκλογικό αγώνα. Οι θέσεις μας στα θέματα του Κυπριακού και της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου πρέπει να τύχουν ευρύτατης συναίνεσης, τόσο μέσα στο κόμμα όσο και διακομματικά. Γι΄ αυτό πιστεύω ότι δεν είναι σκόπιμο να προχωρήσουμε σε δεσμεύσεις ή ακόμα και σε συνεννοήσεις πριν από τις εκλογές.
Το πέμπτο σημείο αφορά στη λειτουργία της Κ.Ο. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, η Κ.Ο. καλείται να παίξει έναν πρωτεύοντα ρόλο στη διαμόρφωση του εκλογικού αγώνα. Ανέφερα ήδη μερικά θέματα που η Κ.Ο. πρέπει να αναλάβει. Πιθανότατα θα προκύψουν και άλλα.
Γι΄ αυτούς τους λόγους, προτείνω η Κ.Ο. να βρίσκεται από τώρα και μέχρι τις εκλογές σε διαρκή σύνοδο και λειτουργία σε επίπεδο ολομελείας και ομάδων δουλειάς.
Θέτω στην κρίση της Κ.Ο. αυτές τις προτάσεις οι οποίες πιστεύω ότι θα αλλάξουν το κλίμα και θα μας επιτρέψουν να δουλέψουμε μαζί και με ενθουσιασμό για την εκλογική μάχη.
