Είναι για μένα χαρά που σήμερα είμαστε μαζί για να κόψουμε την πίτα όπως το έχουμε συνηθίσει κάθε χρόνο και να ευχηθούμε αυτή η χρονιά να είναι μια καλή χρονιά για όλους μας, για τον καθένα από εμάς με υγεία, να εκπληρωθούν όλες οι επιδιώξεις μας, να είναι μια καλή χρονιά για την πατρίδα, μια καλή χρονιά για το ΠΑΣΟΚ.
Δεν είναι η στιγμή να βγάλω πολιτικό λόγο, σχεδιάζω άλλωστε να κάνω μια σειρά από ομιλίες και σας έχω δώσει και το πρόγραμμά μου όπου θα ήθελα να εκθέσω τις δικές μου προσωπικές απόψεις για μια σειρά από θέματα.
Αλλά μια και είμαστε εδώ και μια και είμαι και πολιτικός, δεν μπορεί να πάρω το μικρόφωνο και να το αφήσω χωρίς να πω μερικά λόγια και μερικές σκέψεις.
Είναι ξεκάθαρο ότι κανείς από εμάς δεν είναι ικανοποιημένος. Αντίθετα έχουμε πολλούς λόγους να είμαστε δυσαρεστημένοι. Αυτό δεν πρέπει να μας απογοητεύσει όμως και δεν πρόκειται να μας αδρανοποιήσει. Δεν πάει σε μας, δεν πάει στο χαρακτήρα μας να κάνουμε πίσω στις δύσκολες στιγμές. Είναι ακριβώς στις δύσκολες στιγμές που θα δώσουμε το πολιτικό παρόν, θα δώσουμε την πολιτική μάχη να πάνε τα πράγματα κατ” ευχήν, έτσι όπως τα επιδιώκουμε και έτσι όπως τα αξίζουμε.
Δεν μπορώ να ευχηθώ να είναι μια χρονιά ειρήνης γιατί δυστυχώς ο πόλεμος στο Ιράκ είναι σχεδόν δεδομένος. Αυτό που ελπίζουμε είναι η ζημιά που θα γίνει να είναι όσο γίνεται λιγότερη, η ζημιά για την πατρίδα μας να είναι και αυτή μικρή. Ούτε μπορώ να πω ότι υποδεχόμαστε αυτό το χρόνο με οικονομική ανθηρότητα. Μερικοί από μας – κι εγώ ανάμεσα σ” αυτούς – πάνε δυο χρόνια τώρα στην Κ.Ε. που είχα τονίσει ότι πρέπει να προνοήσουμε για τον οικονομική ύφεση και την ακρίβεια το 2003 και για την οικονομική κρίση, που αν δεν κάνουμε κάτι τώρα θα έρθει το 2005 το 2006. Τότε ίσως αυτά φαίνονταν μακρινά γεγονότα, τώρα όμως είναι κοντά μας και τώρα πρέπει να δούμε έστω και αργά τι πρέπει και τι μπορούμε να κάνουμε.
Αλλά και για τα διεθνή θέματα και για τα οικονομικά θέλω να μιλήσω πιο διεξοδικά σε πολιτικές συγκεντρώσεις που θα οργανώσουμε τις επόμενες εβδομάδες. Αν είναι ένα θέμα όμως που θα ήθελα και με μερικές μόνο κουβέντες να θίξω, είναι το βασικό πρόβλημα που πρέπει εμείς να αντιμετωπίσουμε, και το ΠΑΣΟΚ είναι ο φορέας που μπορεί να το αντιμετωπίσει και αυτό είναι το πρόβλημα του δημοκρατικού ελλείμματος. Αν δεν αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε κανένα θέμα, στα εθνικά, στην οικονομία, στην κοινωνική ζωή.
Και εξηγούμαι: Υπάρχει δημοκρατικό έλλειμμα πληροφόρησης. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε τώρα ότι ο τρόπος που λειτουργούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ο πολίτης είναι πλήρως και αντικειμενικά ενημερωμένος. Μας περνάνε, μέσα από την τηλεόραση και τις φυλλάδες, αυτό που οι ίδιοι επιλέγουν ότι αυτό που είναι η πραγματικότητα. Ζούμε μια πλύση εγκεφάλου, εικονικής πραγματικότητας. Έχουμε πρόβλημα στη διαφάνεια των οικονομικών συναλλαγών, κυρίως των οικονομικών συναλλαγών ανάμεσα σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και το δημόσιο τομέα. Αυτά τα πράγματα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε.
Σας υπενθυμίζω ότι δεν αρκεί να έχουμε ένα δημοκρατικό Σύνταγμα, δεν αρκεί να έχουμε δημοκρατικούς Νόμους, δεν αρκεί να έχουμε μια Κυβέρνηση που θέλει διαφάνεια και δημοκρατικότητα. Χρειάζεται να ενεργοποιήσουμε αυτές τις διατάξεις. Χρειάζεται να τολμήσουμε να εφαρμόσουμε τους Νόμους.
Στη Δημοκρατία υπάρχουν ταυτόχρονα πολλοί ανεξάρτητοι τομείς, το σύστημα δεν είναι μονοκεντρικό, είναι πολυκεντρικό. Υπάρχει ο κάθε τομέας που λειτουργεί με τους δικούς του κανόνες και τη δική του αυτονομία.
Υπάρχει ο οικονομικός τομέας ο οποίος λειτουργεί με τους δικούς του κανόνες και τη λογική του ανταγωνισμού και της αγοράς, μέσα στον οποίο συντελείται η παραγωγή του εισοδήματος και του πλούτου.
Υπάρχει ο άλλος τομέας της πληροφόρησης, με τη δική του τη λογική και τους κανόνες, ο οποίος έχει την ευθύνη να πληροφορεί τον πολίτη αντικειμενικά, και να μην δίνει την πληροφόρηση σε μερικούς αλλά σε όλους και να μεταφέρει την πληροφόρηση σε όλους και ο κάθε πολίτης – και εγώ θα έλεγα και ο κάθε πολιτικός – να έχει πρόσβαση στην πληροφόρηση. Όταν οι εφημερίδες προβάλλουν επιλεκτικά κάποια θέματα και αποκλείουν άλλα, όταν μερικοί και συγκεκριμένοι βγαίνουν στις τηλεοράσεις ενώ άλλοι αποκλείονται, τότε υπάρχει πρόβλημα και δεν λειτουργεί το σύστημα της πληροφόρησης κανονικά.
Και υπάρχει και ο τομέας της πολιτικής που δίνει το πλαίσιο της λειτουργίας των άλλων τομέων και λύνει δημοκρατικά τα πολιτικά θέματα, με βάση την πολιτική ισονομία των πολιτών και με την ελευθερία της έκφρασης και της σκέψης.
Όταν αυτοί οι τρεις ανεξάρτητοι τομείς, με την αυτονομία και τους δικούς τους κανόνες, μπλέκονται αναμεταξύ τους, έχουμε εμπλοκή στη λειτουργία της Δημοκρατίας. Και εγώ λέω ότι αυτή είναι η πηγή του κακού και πρέπει να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους.
Όταν στον οικονομικό τομέα μερικοί θησαυρίζουν, όχι μέσα από την παραγωγή και την τεχνική και οικονομική πρόοδο, αλλά μέσα από προνομιακές σχέσεις με το δημόσιο τομέα και με συμβάσεις στο δημόσιο τομέα, τότε όχι μόνο διαστρεβλώνεται ο κανόνας λειτουργίας της οικονομίας και ο ανταγωνισμός αλλά διαφθείρεται και όλο το δημοκρατικό σύστημα. Οι πολίτες δεν έχουν αντίρρηση αυτός που προκόβει και δημιουργεί να βγάλει λεφτά και να πάει μπροστά, έχουν αντίρρηση όμως σε μια σειρά από νεόπλουτους που έχουν συσσωρεύσει περιουσίες μέσα από συναλλαγές αδιαφάνειας. Αυτό διαφθείρει και το οικονομικό αλλά και το πολιτικό σύστημα.
Προχωρώ όμως και παραπέρα. Όταν μερικοί της οικονομικής ελίτ, προχωρούν έξω από το οικονομικό σύστημα και μπαίνουν και στους άλλους τομείς, τότε υπάρχει διαπλοκή. Όταν η οικονομική ελίτ κατακτά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για να αποκτήσει πολιτικό λόγο και πολιτική ισχύ, τότε έχουμε όχι μόνο διαστρέβλωση του οικονομικού συστήματος αλλά και του δημοκρατικού συστήματος πληροφόρησης. Όταν αυτοί καθορίζουν ποιο είναι σημαντικό και ποιο δεν είναι, ποιους θα «παίξουν» και ποιους όχι, ποιοι θα αποκλεισθούν γιατί λένε πράγματα δυσάρεστα, τότε έχουμε ελλειπή λειτουργία της Δημοκρατίας. Και όταν αυτή η διαπλοκή οικονομικών συμφερόντων και μέσων μαζικής ενημέρωσης λειτουργεί εκβιαστικά στην πολιτική και ο πολιτικός φοβάται τον αποκλεισμό ή τον διασυρμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωση τότε η πολιτική χάνει την αυτονομία της και γίνεται υπηρέτης άλλων συμφερόντων.
Όταν έχουμε μια τέτοια κατάσταση, δεν μπορούμε να συζητάμε ειλικρινά πώς μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα της ανεργίας, πώς μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα της ανάπτυξης, πώς θα κάνουμε οικονομική ή κοινωνική πολιτική, γιατί οι προτεραιότητες δεν θα καθορίζονται από εμάς, θα καθορίζονται από αυτούς που έχουν τον έλεγχο απάνω στην πολιτική ζωή του τόπου. Χρειαζόμαστε λοιπόν το θάρρος να κάνουμε αυτή την ανατροπή, για να αποκτήσει πάλι η πολιτική την αυτονομία της, να γίνει πάλι η πολιτική το αφεντικό της Δημοκρατίας για να καθορίζει δημοκρατικά τους κανόνες λειτουργίας και στην οικονομία και στα ΜΜΕ.
Δεν μιλάω θεωρητικά, μιλάω πρακτικά. Θα σας δώσω δύο μόνο παραδείγματα που δεν είναι θέματα ούτε του νόμου ούτε εφευρετικότητας. Είναι θέματα πολιτικής βούλησης και θάρρους, να συγκρουστούμε για να προχωρήσουν αυτά. Δεν πρέπει επιτέλους να εφαρμοσθούν κανόνες διαφάνειας στις συναλλαγές και τα συμβόλαια ανάμεσα σε κατασκευαστικές εταιρείες, ανάμεσα σε εταιρείες προμήθειας αμυντικού υλικού και άλλων μεγάλων έργων με το δημόσιο. Και γιατί αυτό το βάρος να μην το σηκώσει στους ώμους του ολόκληρο το πολιτικό σύστημα; Γιατί να μην υπάρχει διακομματική επιτροπή στη Βουλή που θα λειτουργήσει και ελεγκτικά και κατασταλτικά, για να στείλουμε επιτέλους κάποιο απατεώνα στις φυλακές; Γιατί δεν μπορούμε να τα βγάλουμε αυτά πέρα; Χρειάζεται θάρρος, να πούμε ότι επιτέλους θα κάνουμε αυτή τη ρήξη.
Δεύτερο παράδειγμα: Είναι και μέσα στο σύνταγμά μας ότι είναι ασυμβίβαστο να είσαι κατασκευαστής με συναλλαγές στο Δημόσιο και ιδιοκτήτης Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Δεν έχουμε την πολιτική βούληση, το θάρρος συνολικά να εφαρμόσουμε το νόμο. Και επιτέλους να αποκαταστήσουμε την ανεξαρτησία των ΜΜΕ και να απαιτήσουμε από τα ΜΜΕ αντικειμενική πληροφόρηση ανοιχτή σε όλους, όχι μόνο στους εκλεκτούς. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό;
Εγώ νομίζω ότι μπορούμε να το κάνουμε. Μπορούμε, αλλά κάπου, τελευταία, έχουμε χάσει το κουράγιο μας να πάμε ενάντια στο ρεύμα και να κάνουμε ρήξεις. Μπορούμε, είμαστε χρόνια μαζί σ” αυτούς τους αγώνες και νομίζω ότι για μια ακόμα φορά μπορούμε να αποδείξουμε ότι όταν το θέλει ο λαός, όταν έχουμε το θάρρος να το κάνουμε, αυτήν την ανατροπή μπορούμε να την πετύχουμε.
Για να το πετύχουμε όμως αυτό, χρειαζόμαστε τρία πράγματα:
Πρώτον, χρειαζόμαστε την ύπαρξη μιας κρίσιμης μάζας πολιτικών που θα έχει το θάρρος να μην μετράει το πολιτικό κόστος ή τα καλλιστεία και τις μεγάλες δημοτικότητες που τους δίνουν τα ΜΜΕ αλλά να αντισταθούν σ” αυτή την κατάσταση και να πούνε τα πράγματα με το όνομά τους όπως σας τα λέω εγώ σήμερα. Και πρέπει να σας πω ότι δεν είναι λίγοι, είναι πολλοί και πάρα πολλοί μέσα στο δικό μας κόμμα το ΠΑΣΟΚ που είναι έτοιμοι να σηκώσουν αυτήν τη σημαία της δημοκρατικής κάθαρσης.
Αλλά χρειάζεται και το δεύτερο. Δεν χρειάζεται να είναι ένας μόνο μπροστά. Χρειάζεται και αυτός που βγαίνει μπροστά να αισθάνεται ότι έχει τη στήριξη των πολιτών. Και πρέπει και οι άλλοι που είναι απέναντί μας να αισθάνονται ότι δεν είμαστε εμείς μόνοι μας. Ότι είναι κόσμος που μας στηρίζει, κόσμος που δεν μένει θεατής, αλλά είναι ενεργός μέσα στην πολιτική και στηρίζει μια πορεία δημοκρατική για να πάει ο τόπος μπροστά.
Θα σας πω μερικά παραδείγματα τι χρειάζεται γι” αυτό: Βλέπετε μια συζήτηση στην τηλεόραση, ας πούμε για τα πρόσφατα, Κυπριακό και σχέδιο Ανάν. Έγινε ποτέ συζήτηση με συμμετοχή μερικών από αυτούς που είναι αντίθετοι στο σχέδιο Κόφι Ανάν; Δεν βγήκε κανένας. Και όσες φορές έκλεισα εγώ ραντεβού στην τηλεόραση ακυρώθηκε αυτό μισή ώρα πριν πάω επάνω. Εάν όμως εσείς βλέπατε ότι εκείνη τη στιγμή δεν γίνεται συζήτηση και περνάει μια συγκεκριμένη γραμμή, εάν πέντε χιλιάδες από εσάς στέλνανε γράμματα και διαμαρτυρίες, ξέρετε τι επίδραση θα είχε αυτό; Φοβούνται τη λαϊκή οργή. Μιλήστε λοιπόν και εσείς, μην αφήσετε μόνο τους πολιτικούς να μιλούν. Θα πρέπει και εσείς να μιλήσετε και να διαμαρτυρηθείτε για ότι βλέπετε ότι πάει στραβά. Πρέπει να επιτύχουμε δημοκρατία συμμετοχική.
Αλλά χρειάζεται και ένα τρίτο πράγμα: Χρειάζεται πληροφόρηση. Η πληροφόρηση, η αντικειμενική, είναι κλειστή. Περνάνε αυτό που τους συμφέρει, αλλά, αν τη ζητήσετε, θα τη βρείτε. Πρέπει λοιπόν και εσείς να την ψάξετε.
Και κάτι άλλο. Θα πρέπει να συζητήσουμε και πολιτικά. Ο σύντροφος Λαλιώτης μίλησε εδώ και μερικές ημέρες για την ενεργοποίηση του κόμματος. Το κόμμα πρέπει να ενεργοποιηθεί, να ανοίξουν οι τοπικές. Πρέπει να ξαναγίνει πια τόπος συνάντησης, πληροφόρησης και πολιτικού προβληματισμού. Πρέπει να γίνει φορέας της συμμετοχής του πολίτη στην πολιτική διαδικασία. Δεν πρέπει εσείς να μαθαίνετε διαστρεβλωμένα από τηλεοράσεις και ραδιόφωνα τι λέει ο ένας ή ο άλλος σύντροφος. Μέσα στις οργανώσεις πρέπει να συναντηθούμε, να συζητήσουμε και όπως και παλιά να βρούμε τη σύνδεσή μας για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε θαρραλέα και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της εποχής.
Όπως ξέρετε, εγώ είμαι αδιόρθωτος αισιόδοξος. Νομίζω ότι από δω θα πάει, από κει θα πάει, τελικά, θα σηκωθούμε σωστά θα συνθέσουμε την πολιτική μας πρόταση, θα τα βάλουμε με αυτούς που πρέπει να τα βάλουμε, θα κάνουμε τις ρήξεις όπου πρέπει να κάνουμε για να προχωρήσει η πραγματική λειτουργία της δημοκρατίας μπροστά για να μπορέσουμε με βάση τη λαϊκή βούληση να δώσουμε απάντηση στις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας στα εθνικά θέματα, στην οικονομία και στην κοινωνική πολιτική.
Αν είναι ένα κάλεσμα που θέλω να κάνω σε εσάς σήμερα, δεν είναι ένα κάλεσμα για προβληματισμό και ανάλυση. Είναι ένα κάλεσμα για πολιτική δράση, με αυτοπεποίθηση και αγωνιστικότητα, που πάντα είχαμε και έχουμε και θα έχουμε.
Καλή σας χρονιά!
