ΑΡΣΕΝΗΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Υπουργό για την ενημέρωση που μας έκανε. Εγώ πράγματι πιστεύω ότι η ελληνική προεδρία έκανε ό,τι ήταν δυνατόν να κάνει και χαίρομαι ιδιαίτερα που ο κ. Υπουργός έβαλε ως άξονα της πολιτικής τους θέσης την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Για να εξυπηρετήσουμε όμως το εθνικό συμφέρον, θα πρέπει να αξιολογήσουμε ευρύτερα την κατάσταση και τις εξελίξεις και να συνάγουμε τα αναγκαία συμπεράσματα από αυτή την ανάλυση. Θα ήθελα να προσθέσω μερικά σχόλια.
Πρέπει να πάρουμε σοβαρά υπόψη μας το ευρύτερο λαϊκό αίσθημα περί δικαίου. Δεν είναι μόνο ο ελληνικός λαός. Είναι όλοι οι λαοί της υφηλίου που έχουν κινητοποιηθεί εναντίον του πολέμου. Καμία εξωτερική πολιτική, καμία στρατηγική δεν είναι βιώσιμη, αν δεν εμπεριέχει το λαϊκό αίσθημα. Νομίζω και η δική μας εξωτερική πολιτική θα πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη της ότι ο ελληνικός λαός είναι αντίθετος στον πόλεμο.
Εάν είχαμε έναν πόλεμο στο Ιράκ που γινόταν για μία σειρά από λόγους, όπως συμφέροντος, μισαλλοδοξίας κλπ. και λέγαμε τι θα γίνει μετά τον πόλεμο, πώς θα μπαλώσουμε τα πράγματα, αυτό θα ήταν μία λογική. Αλλά, δυστυχώς, ο πόλεμος στο Ιράκ είναι η έκβαση μία βαθύτερης κρίσης, η οποία υποβόσκει και πριν από την 11η Σεπτεμβρίου. Εάν δεν καταλάβουμε ακριβώς τι γίνεται, δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις εξελίξεις και να διαμορφώσουμε και εμείς μία πολιτική για το δικό μας εθνικό συμφέρον.
Αυτή τη στιγμή, γίνεται μία τρομερή αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο βασικές προσεγγίσεις για την παγκόσμια διακυβέρνηση. Η μία προσέγγιση που εκφράζει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και η παρέα του είναι ότι ο κόσμος θα κυβερνηθεί με μία μονοκρατορία που στην κορυφή της θα είναι οι ΗΠΑ και οι άλλες χώρες σύμμαχοι θα είναι οπαδοί, οι οποίοι, παθητικά, θα προσαρμόζονται στις αποφάσεις της αυτοκρατορίας. Η θεωρία αυτή συμπληρώνεται με μία άλλη άποψη, ότι ο πόλεμος, ο οποίος απαγορεύεται από το καταστατικό του ΟΗΕ, επιτρέπεται, όταν και εφόσον η αυτοκρατορία το θεωρεί αυτό αναγκαίο για λόγους προληπτικούς. Δηλαδή, επιτρέπεται και ο προληπτικός πόλεμος στο πλαίσιο της απόφασης της μίας μόνο χώρας.
Απέναντι σε αυτόν τον πόλο, υπάρχουν πολλές χώρες και κράτη που επιμένουν ότι η παγκόσμια διακυβέρνηση πρέπει να γίνει μέσα σε ένα πολυμερές σύστημα, όπου όλες οι χώρες θα συμμετέχουν στις αποφάσεις, φυσικά λαμβάνοντας υπόψη και την πραγματικότητα και το ειδικό βάρος διαφορετικών χωρών, αλλά οι αποφάσεις είναι συλλογικές, γιατί μιλάμε για μία παγκόσμια διακυβέρνηση.
Δυστυχώς, ο δεύτερος αυτός πόλος έχει καταρρεύσει. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή αξιόπιστη συμμαχία, η οποία θα μπορούσε να αμυνθεί και να προωθήσει λύσεις διακυβέρνησης πάνω σε μια διαφορετική βάση. Αυτή είναι η βαθύτερη κρίση, γι” αυτό πρέπει να δούμε τον πόλεμο του Ιράκ ευρύτερα. Ο πόλεμος στο Ιράκ δεν θα είναι το τέλος μίας περιπέτειας, θα είναι η αρχή πολλών περιπετειών που θα αρχίσουν. Το είπε ο ίδιος ο Πρόεδρος Μπους ότι δεν τελειώνει η υπόθεση με το Ιράκ.
Αυτό που συνέβη τις τελευταίες εβδομάδες είναι ουσιαστικά η κατάρρευση της αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου συστήματος που κτίστηκε μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όπως ο ΟΗΕ, η ΕΕ, ακόμα και το ΝΑΤΟ.
Δεν είναι πρώτη φορά που παρακάμπτεται ο ΟΗΕ. Αυτή τη φορά, η παράκαμψή του έγινε κατά έναν τρόπο και με μία σύγκρουση που είχε ως θύμα τον ίδιο τον οργανισμό του ΟΗΕ.
Ο πόλεμος αυτός είναι παράνομος, διότι αντίκειται στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Δεν νομίζω ότι τα Ηνωμένα Έθνη μπορούν να ανορθωθούν πάλι, μετά τον πόλεμο του Ιράκ, αναλαμβάνοντας δευτερεύουσας σημασίας δραστηριότητες, εξυπηρετώντας μία κατάσταση εκ των υστέρων. Νομίζω ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν θα προκύψουν, εάν δεν λυθεί το θέμα της αντιπαράθεσης ανάμεσα στους δύο πόλους, Τρέφουμε, λοιπόν, ψευδαισθήσεις, όταν ομιλούμε για ανάκαμψη του ΟΗΕ, ο οποίος θα μπορούσε να αναλάβει κάποιες πρωτοβουλίες.
Όσον αφορά στην ΕΕ, το ρήγμα είναι βαθύτατο και δεν νομίζω ότι μπορεί το πράγμα να διορθωθεί, ότι μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα προς τα εμπρός, ξεχνώντας τι έχει γίνει μέχρι στιγμής και ποια είναι τα βαθύτερα αίτια της κρίσης μέσα στην ΕΕ. Μετά τον πόλεμο του Ιράκ, η ΕΕ δεν θα είναι η ίδια που ήταν εδώ και μερικές εβδομάδες. Τι θα γίνει με τις δραστηριότητες και τις ενέργειες του Ζισκάρ Ντ” Εστέν για ένα Σύνταγμα της Ευρώπης; Αυτό που πρέπει να δούμε είναι πώς τώρα, μέσα στο πλαίσιο της Ευρώπης, μπορούν να δημιουργηθούν νέες πολιτικές καταστάσεις και νέες πολιτικές συμμαχίες, οι οποίες θα μπορέσουν να σηκώσουν τη σημαία μιας διαφορετικής διακυβέρνησης του κόσμου και να έρθουν ισότιμα σε ένα διάλογο με τις ΗΠΑ. Η πρωτοβουλία που ΄χουν πάρει, από ό,τι ακούμε, τέσσερις χώρες της ΕΕ, ένας πυρήνας ανάπτυξης μιας κοινής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής, είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να το προσέξουμε ιδιαίτερα. Νομίζω ότι ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα.
Όσον αφορά στο ΝΑΤΟ, θα ήθελα να πω ότι αυτό είναι θύμα αυτής της κατάρρευσης του οικοδομήματος. Και το ΝΑΤΟ έχει παρακαμφθεί. Εμείς, βέβαια, έχουμε υπογράψει διάφορες συμφωνίες και ευκολίες σχετικά με τις δραστηριότητες του ΝΑΤΟ. Το θέμα είναι ότι αυτές οι ευκολίες, αν θα πρέπει να συνεχιστούν, θα συνεχιστούν, εφόσον είναι σύννομες με τις συμφωνίες που έχουμε υπογράψει. Οι συμφωνίες αυτές αναφέρονται συγκεκριμένα σε δραστηριότητες που επιτρέπονται να γίνουν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και για συγκεκριμένους σκοπούς. Δεν είναι καθαρό σε μένα ότι κάποιες δραστηριότητες που αναλαμβάνονται τώρα είτε στο πλαίσιο της βάσης στη Σούδα είτε με τα AWACS είναι σύννομες με τις συμφωνίες που έχουμε υπογράψει. Εάν οι δραστηριότητες αυτές κρίνονται εκτός των πλαισίων του ΝΑΤΟ, εφόσον αντίκεινται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, τότε υπάρχει πρόβλημα. Νομίζω ότι πρέπει αυτό να το μελετήσουμε προσεκτικά και πρέπει να πάρουμε μία στάση συνεπή με αυτή που έχει η Ελλάδα, η οποία λέει ότι δεν είμαστε ουδέτεροι σε αυτή την περίπτωση, αλλά είμαστε εναντίον ενός πολέμου που είναι παράνομος.
Δεν θα ήθελα να δραματοποιήσω περισσότερο τα πράγματα. Κύριε Υπουργέ, στην ομιλία σας ήσασταν υπερβολικά αισιόδοξος. Η κρίση είναι βαθύτατη. Το παγκόσμιο οικοδόμημα έχει καταρρεύσει. Θα χρησιμοποιήσω σαν παράδειγμα τον πήλινο γίγαντα του αμερικάνικου παραμυθιού που καθόταν στο φράκτη, έπεσε και έγινε χίλια κομμάτια. Αυτά δεν μπορούν να συναρμολογηθούν. Πρέπει να καταλάβουμε ότι μιλούμε για μία νέα τάξη πραγμάτων. Αν δεν αναπτυχθεί σύντομα ένας αξιόπιστος πολιτικός πόλος που θα προωθήσει την ιδέα μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης διαφορετικής από αυτή που προωθείται σήμερα από τον Πρόεδρο Μπους, θα έχουμε μία μεγάλη περίοδο αστάθειας, αβεβαιότητας και αναρχίας σε όλο τον κόσμο. Αυτό θα επηρεάσει όλη την υφήλιο.
Θα ήθελα να κάνω τρεις παρατηρήσεις. Πρώτον, είναι υποχρέωση των εμπολέμων για την περίοδο του πολέμου να προστατεύσουν τον άμαχο πληθυσμό. Αυτό έλεγε το διεθνές δίκαιο που το κουρελιάσαμε. Είναι, λοιπόν, θεμιτό από την πλευρά μας να προωθήσουμε την άποψη αυτή, όχι μετά την κατοχή του Ιράκ. Να προωθηθεί η ανθρωπιστική βοήθεια με τον Ερυθρό Σταυρό και άλλες οργανώσεις, για να ανακουφιστεί ο άμαχος πληθυσμός. Είναι βάρβαρη η άποψη ότι θα πολιορκήσουμε κάποιες πόλεις για να παραδοθεί μία. Ο άμαχος πληθυσμός πρέπει να προστατευθεί με τροφή, με νερό και με φάρμακα. Νομίζω ότι αυτό τουλάχιστον η ΕΕ μπορεί να πρέπει να το κάνει.
Δεύτερον, θα πρέπει να ξαναδούμε και τη δική μας εθνική στρατηγική. Εάν πράγματι έχουν καταρρεύσει οι θεσμοί, τότε θα πρέπει να δούμε όλους τους Οργανισμούς και τους θεσμούς στους οποίους είχαμε εναποθέσει τις ελπίδες μας για την πρόοδό μας, την ασφάλειά μας και τις συμμαχίες μας. Δεν νομίζω ότι η ΕΕ, όπως τη σκεφτόμαστε εδώ και μερικές εβδομάδες, θα μπορέσει να υπερισχύσει. Θα προκύψει κα΄τι άλλο μέσα στην ΕΕ, αλλά θα πρέπει να το δούμε. Καλό θα ήταν να γίνει στην Επιτροπή Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων μία συζήτηση για τις νέες διαστάσεις και τα να προβλήματα που προκύπτουν στην προοπτική μίας ενωμένης Ευρώπης που δεν θα είναι πολιτικά αξιόπιστη δύναμη, αν είναι μόνο οικονομικά ισχυρή, αλλά είναι αδύνατη στρατιωτικά.
Τρίτον, ποτέ δεν πίστεψα ότι η Τουρκία έχει αλλάξει. Δεν είμαι βέβαιος ότι θα βγει ζημιωμένη από αυτόν τον πόλεμο. Γνωρίζω ότι έχει δώσει μικρή προτεραιότητα – αν έδωσε – στη λεγόμενη ελληνοτουρκική προσέγγιση για να μπει στην ΕΕ. Το είδαμε στην περίπτωση της Κύπρου. Φοβάμαι ότι θα το δούμε και σε άλλες εκφάνσεις της τουρκικής πολιτικής. Η Τουρκία ξέρει να διαπραγματεύεται σκληρά. Έχει μάθει να είναι με το μέρος του νικητή.
Δεν ξέρω τι θα προκύψει τελικά, γιατί ο πόλεμος του Ιράκ είναι μία αρχή. Πολλά άλλα πράγματα μπορεί να ακολουθήσουν. Πρέπει αυτό το θέμα να το προσέξουμε ιδιαίτερα. Μας αφορά και δεν πρέπει να μείνουμε σε παλιές αντιλήψεις, τις οποίες έχουν ξεπεράσει τα σημερινά γεγονότα.
