ΕΡ. Ο κύριος Αρσένης είναι μαζί μας, τον καλησπερίζουμε και τον ευχαριστούμε. Κύριε Αρσένη, εντάσσεται το σημερινό συμβάν σε μια περίοδο όπου η ένταση στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις κλιμακώνεται επικίνδυνα;
ΑΠ. Νομίζω ότι τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε από την τουρκική πλευρά μια επιμονή να δημιουργήσει μια κατάσταση έντασης που τη διευκολύνει στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό της αλλά και εν΄ όψει των συζητήσεων που θα γίνουν για την πορεία της Τουρκίας προς την Ευρώπη γιατί θα θέλει να δείξει ότι τα προβλήαμτα που υπάρχουν, είτε αυτά είναι στη Θράκη, στο Αιγαίο ή στην Κύπρο είναι προβλήματα για τα οποία οι ευθύνες μοιράζονται ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Γι΄ αυτό εγώ νομίζω ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, να μην πέσουμε στην παγίδα της κλιμάκωσης της έντασης, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να είμαστε και πολύ αυστηροί και σταθεροί στις θέσεις μας.
ΕΡ. Κύριε Αρσένη, αυτό που διαπιστώνετε είναι ότι σήμερα συνέβη ένα ατύχημα ή δυστύχημα, εάν έχουμε επισημοποιημένα τα δυσάρεστα νέα
ΑΠ. Φοβάμαι ότι υπάρχει απώλεια ενός παλληκαριού. Ελπίζω να βρεθεί αλλά φοβάμαι γιατί έχει περάσει αρκετός χρόνος, δεν έχει αφήσει ίχνη, ότι έχουμε μια ανθρώπινη τραγωδία.
ΕΡ. Έχουμε συνεπώς ένα αεροπορικό δυστύχημα, με μια σύγκρουση η οποία, εν πάσει περιπτώσει προβλέπεται στατιστικά αλλά δεν ήταν δεδομένη από τη διαδικασία. Το ερώτημα είναι αν είναι τόσο ψηλά το θερμόμετρο στο Αιγαίο ώστε ένα ατύχημα, έστω και υπό αυτές τις συνθήκες, να είναι απειλητική προειδοποίηση για το καλοκαίρι που έρχεται.
ΑΠ. Νομίζω ότι η κλιμάκωση αυτή από τη μεριά της Τουρκίας έχει και κάποια όρια. Το ελπίζω αυτό. Το όλο θέμα ποιο είναι; Η προσπάθεια είναι να αναδειχθεί ποιος έχει την ευθύνη του συντονισμού της διάσωσης, και θα πρέπει να το συνδέσετε με το επεισόδιο του γερμανικού πλοίου εδώ και μερικές ημέρες. Νομίζω ότι βήμα – βήμα η Τουρκία θέλει να εμπεδώσει τη θέση ότι ο συντονισμός της διάσωσης στο Αιγαίο είναι κοινή ευθύνη της Ελλάδας και της Τουρκίας. Και πρέπει να σας πω ότι σιγά – σιγά έχουμε διολισθήσει προς αυτή την κατάσταση.
ΕΡ. Από πότε;
ΑΠ. Από παλαιά. Αλλά και πρόσφατα, νομίζω τον Ιούνιο του 2004, μέσα στα πλαίσια του ICAO εμμέσως έχει αρχίσει να περνάει η τουρκική θέση, χωρίς σθεναρή αντίσταση από τη δική μας μεριά. Το θέμα αυτό θα ξανάρθει στο ΝΑΤΟ τον Ιούνιο και ελπίζω η κυβέρνηση να πατήσει πόδι. Ξέρετε βέβαια, αν πάμε και πολλά χρόνια πίσω, αυτό είναι ένα θέμα για το οποίο είχα αρκετά δυνατή θέση και είχα διαφωνήσει και με την κυβέρνησή μου, όταν ήμουν υπουργός εθνικής άμυνας, για την παραίτησή μας από τα όρια ευθύνης στο FIR Αθηνών. Αρχίσαμε από μια κατάσταση, πολλά χρόνια πίσω, όπου ο επιχειρησιακός έλεγχος στο FIR Αθηνών ήταν ελληνικός, τον χάσαμε μετά το 1974 αλλά, εν πάσει περιπτώσει υπήρχε η επιμονή η δική μας ότι αεροπλάνα που μπαίνουν στο FIR Αθηνών ειδοποιούν έτσι ώστε να υπάρχει πρόγραμμα πτήσεων και να αποφεύγονται τέτοια συμβάντα. Αυτό δεν το κάνουν πλέον οι Τούρκοι και μπορώ να σας πω ότι μέσα από αυτές τις αναχαιτήσεις είναι πιθανόν να έχουμε ένα επεισόδιο που δεν θα μπορεί εύκολα να ελεγχθεί.
ΕΡ. Εάν προσπαθήσουμε να δούμε τις ΕλληνοΤουρκικές σχέσεις και πέρα από το επεισόδιο αυτό. Βλέπουμε μια κλιμάκωση της έντασης και ταυτόχρονα μια προσπάθεια ενίσχυσης των οικονομικών σχέσεων, και αναφέρομαι σε αγορές που έκαναν ελληνικές τράπεζες στην Τουρκία. Πώς συμβιβάζεται αυτή η οικονομική προσπάθεια με το δυσάρεστο γενικότερο κλίμα;
ΑΠ. Δεν συμβιβάζονται.
ΕΡ. Και γιατί γίνονται;
ΑΠ. Γιατί δεν είμαστε σε όλες τις πτυχές της πολιτικής μας συνεπείς. Η ελληνική θέση είναι σαφή και, νομίζω, σωστή. Εμείς ως Ελλάδα θέλουμε να διευκολύνουμε μια ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, θέλουμε ο γείτονάς μας να συμπεριφέρεται ευρωπαϊκά. Από την άλλη μεριά, στην πορεία της Τουρκίας προς την Ευρώπη, η Τουρκία πρέπει να καταλάβει ότι πρέπει να προσαρμόσει τη συμπεριφορά της στους ευρωπαϊκούς κανόνες και με σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Και όταν δεν το κάνει αυτό, νομίζω ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε να είμαστε ιδιαίτερα αυστηροί, να «πατήσουμε πόδι» και να το πούμε και στην Τουρκία και στους εταίρους μας στην Ευρώπη ότι δεν μπορεί να κάνει βήματα προς την Ευρώπη η Τουρκία όσο καταπατά δικά μας συμφέροντα, κατοχυρωμένα από το διεθνές δίκαιο. Αυτό το αυστηρό μήνυμα φοβάμαι ότι δεν έχει περάσει. Τώρα για τις οικονομικές σχέσεις, για την εξαγορά των Τουρκικών τραπεζών,
ΕΡ. Είναι δεκάδες επιχειρήσεις, και μάλιστα στρατηγικού χαρακτήρα, που συνεργάζονται με τουρκικά συμφέροντα, υπάρχουν αρκετά joint venture, τα οποία συνεργάζονται, υπάρχει μια εν εξελίξει πρωτοβουλία για ίδρυση τράπεζας Αιγαίου, δεν είναι μια ή δύο κινήσεις;
ΑΠ. Πρώτα έχουμε μια εξομάλυνση του πολιτικού κλίματος και μετά την ανάπτυξη οικονομικών σχέσεων. Αν προχωράς με οικονομικές σχέσεις μέσα σε πολιτική αβεβαιότητα, εγώ τουλάχιστον ως οικονομολόγος θα τις χαρακτήριζα ως δραστηριότητες υψηλού κινδύνου.
ΕΡ. Είναι ξεκάθαρη η άποψή σας. Στις μείζονες αποφάσεις τα τουρκικά κέντρα εξουσίας συμπορεύονται. Βρισκόμαστε όμως στο μέσο μιας εσωτερικής αναμέτρησης στην Τουρκία που, εάν μας επιτρέπεται η σύγκριση, θυμίζουν εποχές πριν το ΄80. Μιλάμε για καταγγελίες συνομοσιών – μόλις χθες ο Γκιουλ κατήγγειλε συνομοσία των Κεμαλικών στην υπόθεση της δολοφονίας του δικαστή κλπ. Έχετε την αίσθηση πού τοποθετείται η διαχωριστική γραμμή μεταξύ κυβέρνησης και στρατιωτικών;
ΑΠ. Η διαχωριστική γραμμή δεν είναι σαφής. Υπάρχει μια αναταραχή, πάμε και σε εκλογές στην Τουρκία τον επόμενο χρόνο. Η κατάσταση είναι ασταθής και αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη μας. Από την άλλη μεριά δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της προπαγάνδας για αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό της Τουρκίας και πίεσης προς εμάς να είμαστε υποχωρητικοί για να μην έρθει το χειρότερο.
ΕΡ. Συμφωνείτε με την εκτίμηση του Γ. Παπανδρέου ότι η πολιτική της κυβέρνησης είναι δυνατόν να οδηγήσει σταδιακά σε καταστάσεις που θα είναι δύσκολο να αντιμετωπισθούν.
ΑΠ. Δεν έχω υπόψη μου τη δήλωσή του. Εγώ θα έλεγα ότι στα θέματα αυτά που είναι υψίστης εθνικής σημασίας θα πρέπει να υπάρχει συνεννόηση ανάμεσα στους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων και μια κοινή στάση.
ΕΡ. Θα προτείνατε ενημέρωση των πολιτικών αρχηγών από το Υπουργείο Εξωτερικών;
ΑΠ. Σε αυτά τα θέματα, προς τα έξω τουλάχιστον, θα πρέπει να έχουμε μια μόνο φωνή.
