Αυτή τη Σύνοδο την παρακολουθεί το πανελλήνιο. Μας παρακολουθεί και μας αξιολογεί. Είναι ώρα ιδιαίτερης ευθύνης για μας. Οφείλω ευθύς εξ΄ αρχής να τονίσω ότι το έργο μας καθίσταται δυσχερές και από το γεγονός ότι επιλέξαμε – κακώς επιλέξαμε – ένα πρωθύστερο σχήμα. Πρώτα οι διαδικασίες για την εκλογή του Προέδρου και στη συνέχεια το βασικό ζητούμενο, η ανάδειξη του πολιτικού μας στίγματος, στο πλαίσιο του επόμενου Τακτικού μας Συνεδρίου. Θα είχαν αποφευχθεί κλυδωνισμοί και επικίνδυνα μονοπάτια αν είχε ακολουθηθεί η αντίστροφη πορεία και αποφασίζαμε για την εκλογή προέδρου και συλλογικών οργάνων του κινήματος στο φως ενός συμφωνημένου πολιτικού πλαισίου για ποιο ΠΑΣΟΚ, με ποιους και για ποιους.
Λειτουργώντας κάτω απ” αυτές τις συνθήκες έχουμε αυξημένη ευθύνη για να εξασφαλίσουμε μια όσο γίνεται πιο ομαλή πορεία. Δεν φοβάμαι την 11η Νοεμβρίου, αλλά είμαι ανήσυχος για τη 12η Νοεμβρίου και για τις επόμενες ημέρες. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Πολλά από τα προβλήματα που θα μπορούσαν να ανακύψουν τότε, θα μπορέσουμε ίσως να προλάβουμε με μια καλή προετοιμασία για τη Συνδιάσκεψη, όπου επιτέλους πρέπει να τεθεί το πολιτικό θέμα της πλατφόρμας μας και οι υποψήφιοι να απαντήσουν συγκεκριμένα σε συναφή ερωτήματα.
Ήδη η συζήτηση που διεξάγεται σ΄ αυτή τη Σύνοδο για το εκλογικό αποτέλεσμα είναι μια σημαντική συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση και με ικανοποίησε η ειλικρινής και πηγαία αυτοκριτική του Προέδρου. Ήταν μια γενναία πράξη. Προσωπικά θα προτιμούσα να είχε συμπεριλάβει στην αυτοκριτική και το χειρισμό του σχεδίου Ανάν το οποίο ευτυχώς απέρριψαν τα αδέλφια μας στην Κύπρο. Θα ήθελα η αυτοκριτική διάθεση να ήταν εξίσου έντονη και σε άλλες ομιλίες. Επίσης, θα ήθελα πολύ να ήταν εδώ παρών και ο σύντροφος Σημίτης για να μας δώσει τη δική του άποψη και για να απαντήσει σε ερωτήματα που έτσι κι αλλιώς έχουν τεθεί και που αν ήταν παρών θα του είχαμε θέσει.
Το συμπέρασμα που προκύπτει απ” όλη αυτή τη συζήτηση είναι ότι στις πρόσφατες εκλογές δεν πείσαμε ότι η επιστροφή μας στην εξουσία δεν θα ήταν μια επιστροφή σε πρακτικές και νοοτροπίες που χαρακτήρισαν την ύστερη φάση της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Δικαίως ή αδίκως ένα μεγάλο μέρος του Εκλογικού Σώματος μας ταύτισε με μια μορφή διαχείρισης της εξουσίας που είναι δυσδιάκριτη από τη διαχείριση της δεξιάς και με πληγωμένη μάλιστα την ηθική της υπόσταση. Κι εδώ εντοπίζεται η καρδιά του προβλήματος.
Για ένα προοδευτικό κόμμα η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εργαλείο για την υλοποίηση ριζοσπαστικών αλλαγών. Όταν επικρατήσει όμως ο τακτικισμός της διατήρησης της εξουσίας ως υπέρτατος στόχος, τότε οδηγούμεθα νομοτελειακά σε συμβιβασμούς και νόθευση των αρχών μας και σε κατάλυση της πολιτικής μας αυτονομίας, με έκδηλες επιρροές εξωθεσμικών κέντρων εξουσίας. Έτσι, το κόμμα μεταλλάσσεται σε κόμμα εξουσίας, σε κόμμα αξιωματούχων και χάνει την επαφή του με τα κοινωνικά στρώματα που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί.
Δυστυχώς αυτό το δρόμο περπατήσαμε. Η μετάλλαξη αυτή δεν έγινε πρόσφατα ούτε απότομα. Έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν, αλλά γιγαντώθηκε στην τελευταία τετραετία της διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Από τότε, δεν καταφέραμε να αλλάξουμε πορεία. Οφείλουμε να το πετύχουμε τώρα.
Δυο είναι οι προϋποθέσεις: Ξεκάθαρη πολιτική φυσιογνωμία με τολμηρές θέσεις και κατάλληλο και αξιόπιστο στελεχιακό δυναμικό.
Μερικά σύντομα σχόλια. Έγινε αναφορά στο ΠΑΣΟΚ της νίκης. Σωστά. Αλλά το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να οδηγηθεί ή τουλάχιστον δεν μπορεί να οδηγηθεί πια στη νίκη με εκλογικίστικη λογική βιαστικής συναρμολόγησης ενός προγράμματος που εξισορροπεί ή ακόμα χειρότερα συγκαλύπτει αντιτιθέμενες θέσεις ή συμφέροντα ενός πολυσυλλεκτικού σώματος. Τα πρόσφατα προγράμματά μας είναι λίγο ή πολύ αυτής της εκδοχής και γι΄ αυτό δεν έχουν ευρεία απήχηση.
Το «όλον ΠΑΣΟΚ» έχει νόημα όταν η ενότητα της πολυσυλλεκτικότητάς του δεν διασφαλίζεται με συνεκτικό ιστό την εξουσία ή την κατάκτηση της εξουσίας. Η βιώσιμη πολυσυλλεκτικότητα απαιτεί επίπονη και πολλές φορές οδυνηρή πολιτική διεργασία σύνθεσης θέσεων και απόψεων που καταλήγουν σε ξεκάθαρες, σταράτες και συγκεκριμένες θέσεις που απαντούν στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών.
Υπάρχουν πολλές διαφορές ανάμεσά μας και όλα αυτά τα χρόνια δεν έχουμε μπει σε ουσιαστική διαδικασία σύνθεσης των απόψεων. Πρέπει να μπούμε σ” αυτή τη διαδικασία. Χρειαζόμαστε μια σύγχρονη εκδοχή της ΕΛΕ (Εθνικής Λαϊκής Ενότητας). Αυτή η προσέγγιση μπορεί να απογοητεύει τους ανυπόμονους, αποτελεί όμως το μόνο έντιμο και ελπιδοφόρο δρόμο για τη νίκη.
Δεν αρκεί να ξεκαθαρίσουμε ποιο ΠΑΣΟΚ θέλουμε. Είναι εξίσου σημαντικό να προσδιορίσουμε ποιοι εκφράζουν αυτό το ΠΑΣΟΚ. Δείτε τη σύνθεση του Πολιτικού Συμβουλίου, του Εθνικού Συμβουλίου και της επερχόμενης Συνδιάσκεψης. Ξεκάθαρα, η σύνθεσή τους βρίσκεται σε αναντιστοιχία με τις κοινωνικές συμμαχίες που επιδιώκουμε και φιλοδοξούμε να συγκροτήσουμε.
Χρειαζόμαστε στελέχη από χώρους που δεν εκπροσωπούνται ή δεν εκπροσωπούνται επαρκώς στα όργανά μας. Και χρειαζόμαστε και νεώτερα στελέχη. Τα νέα στελέχη δεν μπορεί να προκύψουν από παρθενογένεση ή απολίτικες πρακτικές. Πρέπει να αναδειχθούν μέσα στην πολιτική δράση. Οφείλουμε να δώσουμε προτεραιότητα στην προσέλκυση αυτών των στελεχών, στα κριτήρια της αξιολόγησης και ανάδειξής τους, καθώς και σε προγράμματα πολιτικής επιμόρφωσης.
Σκιαγράφησα όσο σύντομα μπορούσα δυο αναγκαίες προϋποθέσεις. Αναγνωρίζω ότι αυτές ανοίγουν διαδικασίες δύσκολες, επίπονες και έχουν βάθος χρόνου. Ας μη μας φοβίζει το μέγεθος της προσπάθειας. Αν όλοι μαζί το θελήσουμε θα τα καταφέρουμε.
Σας ευχαριστώ.
