Κύριε Πρόεδρε, έχω μερικά σχόλια για το άρθρο 1. Νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε ότι η Πολιτεία υπήρξε ιδιαίτερα φειδωλή σε παροχές της τάξης των καλλιτεχνών και λογοτεχνών. Είναι ευκαιρία, πιστεύω, σήμερα, με το άρθρο 1, να δείξουμε μία διαφορετική στάση και να είμαστε πιο απλόχεροι σε μία κατηγορία ατόμων που προσφέρουν πολλά στην προαγωγή του πολιτισμού μας.
Στην επιτροπή είχα δηλώσει ότι θα προτιμούσα μία διαφορετική προσέγγιση, όσον αφορά στην συνταξιοδότηση αυτής της κατηγορίας. Θα προτιμούσα να είχαμε λύσει το συνταξιοδοτικό τους ζήτημα, μέσα στο πλαίσιο των υφιστάμενων φορέων ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του επαγγέλματος αυτού. Έτσι, δεν θα είχαμε την ανάγκη να νομοθετήσουμε για ειδικό συνταξιοδοτικό καθεστώς. Η ισχύουσα νομοθεσία για τιμητικές συντάξεις θα παρέμενε ως μία έκτακτη χειρονομία της Πολιτείας, σε εξαιρετικές περιπτώσεις διακεκριμένων υπηρεσιών, σε καλλιτέχνες ή λογοτέχνες οι οποίοι είχαν προσφέρει πολλά στον τόπο.
Εν πάση περιπτώσει, η κυβέρνηση δεν επέλεξε αυτή την προσέγγιση και ουσιαστικά, με το άρθρο 1, μετατρέπουμε το θεσμό της τιμητικής σύνταξης σε κύριο συνταξιοδοτικό θεσμό. Εφόσον έχει γίνει αυτό όμως, θα πρέπει να βγάλουμε από το άρθρο 1 κάποιες έννοιες οι οποίες έχουν σημασία και νόημα μόνο όταν μιλάμε για συντάξεις τιμητικές ή για συστήματα αρωγής.
Η πρώτη μου παρατήρηση είναι ότι οι συντάξεις αυτές απονέμονται σε περιπτώσεις διακεκριμένων υπηρεσιών. Όταν μιλάμε για συντάξεις, τη σύνταξη τη δικαιούται ο πολίτης όταν έχει προσφέρει υπηρεσίες, έχει δουλέψει σε έναν χώρο και έχει συμπληρώσει όριο ηλικίας 65 έτη. Τι θα πει διακεκριμένες υπηρεσίες και πώς αυτή η επιτροπή – η οποία άλλωστε εκφράζει τις απόψεις του Υπουργού εκ των πραγμάτων – θα διακρίνει τους καλλιτέχνες και τους λογοτέχνες σε αυτούς οι οποίοι είχαν διακεκριμένες υπηρεσίες και στους άλλους που δεν είχαν; Και τι θα γίνει με εκείνα τα άτομα τα οποία υπηρέτησαν πολλά χρόνια και δεν θεωρήθηκαν διακεκριμένοι λογοτέχνες ή καλλιτέχνες από την υπηρεσία; Δεν θα πάρουν καθόλου σύνταξη; Αν λοιπόν μιλάμε για ένα σύστημα συντάξεων, θα πρέπει να δικαιούνται συντάξεως όλοι όσοι προσέφεραν υπηρεσίες, όχι διακεκριμένες μόνο, στον τομέα τους.
Θα προτείνω, λοιπόν, να απαλείψουμε τον όρο «διακεκριμένες υπηρεσίες» στο άρθρο 1 παρ. 1 και παρ.3 Με αυτή την ευκαιρία, θα έλεγα να διαγράψουμε στο άρθρο1 παρ.4 και τις λέξεις «τιμητική σύνταξη» που έχει μείνει από το παλαιό κείμενο των τιμητικών συντάξεων.
Ο πολίτης δικαιούται συντάξεως. Ποτέ και σε καμία άλλη περίπτωση δεν εξετάζουμε ποια είναι η ατομική του περιουσιακή κατάσταση ή οικογενειακή κατάσταση. Το να βάλουμε έναν όρο ότι, για να πάρεις μία τιμητική σύνταξη, θα λάβουμε υπόψη την περιουσιακή σου κατάσταση και το οικογενειακό εισόδημα, θα είχε νόημα, αν ήταν μία σύνταξη αρωγής.
Ένα άτομο έχει οικονομική ανάγκη και εφόσον θεμελιώνεται αυτή η οικονομική ανάγκη να του δώσουμε τιμητική σύνταξη. Εδώ όμως, μιλάμε περί συντάξεως. Μιλάμε για σύστημα συντάξεως. Είναι λοιπόν παράλογο, κατά τη γνώμη μου, να έχουμε εδώ όρους και προϋποθέσεις οικογενειακού εισοδήματος και οικογενειακής περιουσίας. Θα έλεγα ότι είναι και επικίνδυνο, διότι αρχίζουμε με αυτό το άρθρο να εισάγουμε το θεσμό της οικογενειακής κατάστασης ως όρο ή προϋπόθεση απονομής συντάξεως.
Θα έπρεπε, λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, να απαλειφθούν αυτοί οι όροι «οικογενειακό εισόδημα», «οικογενειακή περιουσία» και, αν, κύριε Υπουργέ, δεν δέχεστε να απαλείψετε τελείως αυτή την έννοια, τουλάχιστον να φύγει η έννοια του οικογενειακού εισοδήματος και να μιλήσουμε για το ατομικό εισόδημα μόνο. Η έννοια του οικογενειακού εισοδήματος εισάγει πολλές δύσκολες προϋποθέσεις και προηγούμενα που θα τα βρούμε μπροστά μας (αν τα νομοθετήσουμε σήμερα) σε άλλες περιπτώσεις συντάξεων αργότερα.
Τέλος, στην Επιτροπή είχαμε συζητήσει επί μακρόν την παρ.16 του άρθρου 1. Είχαμε πει τότε ότι είναι σκληρός ο όρος που εισάγει η παρ.16, διότι νομοθετούμε για ένα σύστημα συντάξεων που αφορά σε αυτούς που έχουν συμπληρώσει το 45ο έτος και δεν προβλέπουμε τίποτε για τους νεότερους. Εφόσον δεχόμαστε ότι τα Ταμεία Συντάξεων – το ΙΚΑ, το ΤΕΒΕ – δεν λύνουν το πρόβλημα της συντάξεως στους νέους καλλιτέχνες, ουσιαστικά αυτούς τους αφήνουμε σε εκκρεμότητα.
Αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε τώρα τουλάχιστον είναι να απαλείψουμε αυτόν τον όρο και να διαγράψουμε την παρ.16. Θα είναι μία πράξη δικαιοσύνης και κάλυψης των στοιχειωδών αναγκών των νέων καλλιτεχνών και των νέων λογοτεχνών.
Θα ήθελα, κύριε Πρόεδρε, αυτή τη στιγμή, να λάβετε υπόψη αυτές τις παρατηρήσεις και ελπίζω να συμφωνήσετε μαζί μου σε κάποιες αλλαγές τις οποίες έχω προτείνει, ως ελάχιστες αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο άρθρο 1.
Ευχαριστώ.
..
Κύριε Πρόεδρε, έχω επανειλημμένα τονίσει ότι η Βουλή θα πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα των μισθών των εκπαιδευτικών. Πρέπει να γίνει μία σημαντική και γενναία βελτίωση στη μισθοδοσία τους. Φυσικά, κάθε διάταξη που βελτιώνει το επίπεδο διαβίωσης των εκπαιδευτικών δεν μπορεί παρά να αντιμετωπίζεται θετικά.
Θα πρέπει όμως ταυτόχρονα να δούμε και τις παράπλευρες επιδράσεις σχετικών διατάξεων. Με τις διατάξεις σε αυτό το νομοσχέδιο δημιουργούνται προνομιακές, ευνοϊκές συνθήκες συνταξιοδότησης των εκπαιδευτικών.
Θα ήθελα λοιπόν να κάνω μερικά σχόλια. Πρώτα απ” όλα, όσον αφορά στην έννοια του χρόνου αναμονής διορισμού ή χρόνου αδιοριστίας, θα έλεγα ότι είναι μία έννοια που δημιουργεί γενικότερα προβλήματα και θα έπρεπε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην υιοθέτηση αυτού του θεσμού.
Υπάρχει πράγματι χρόνος αναμονής μεταξύ της απόκτησης διπλώματος πανεπιστημίου και διορισμού στο δημόσιο, όχι μόνο στην περίπτωση των εκπαιδευτικών, αλλά και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπως των γεωπόνων, των μηχανικών κλπ. Εάν λοιπόν το κράτος αναγνωρίσει δικαίωμα αναγνώρισης του χρόνου αδιοριστίας στους εκπαιδευτικούς, θα πρέπει, για λόγους ισότητας, να το αναγνωρίσει και στις άλλες κατηγορίες και εμμέσως να δεχθεί ότι υπάρχει μία άμεση διασύνδεση μεταξύ απόκτησης διπλώματος ανωτάτης σχολής και δικαιώματος για απασχόληση. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν έχει γίνει αποδεκτό μέχρι τώρα. Αν γίνει αποδεκτό, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις και στο Εργατικό Δίκαιο, αλλά και στην εκπαιδευτική μας πολιτική.
Στην περίπτωση βέβαια των εκπαιδευτικών, υπάρχει η ιδιαιτερότητα ότι υπήρχε στο παρελθόν η επετηρίδα και εκεί υπήρχε και μία έμμεση αναγνώριση από το κράτος του δικαιώματος πρόσληψης στο δημόσιο για τους εκπαιδευτικούς που υπέβαλλαν αιτήσεις.
Θα έλεγα λοιπόν ότι αυτή η διάταξη του άρθρου 5 παρ.3 είναι μία διάταξη που μπορεί να στηριχθεί, με βάση το γεγονός ότι υπήρχε επετηρίδα, αλλά μόνο γι” αυτούς. Τώρα, όμως, έχουμε το διαγωνισμό. Εάν αναγνωρίσουμε αυτό το δικαίωμα και σε αυτούς οι οποίοι διορίζονται ή θα διορίζονται στο δημόσιο με βάση το διαγωνισμό, τότε εισάγουμε μία έννοια ανισότητας. Μία περίπτωση είναι κάποιος ο οποίος μπήκε στο δημόσιο με διαγωνισμό σε ηλικία 25 ετών, ενώ ένας άλλος, επέλεξε να μπει με διαγωνισμό μετά από 10 ή 15 χρόνια. Ο τελευταίος θα έχει ίδια συνταξιοδοτικά δικαιώματα με αυτόν που διορίστηκε και δούλεψε 10-15 χρόνια νωρίτερα. Γιατί να δεχθούμε αυτή την ανισότητα; Μήπως η παράγραφος 3 θα πρέπει να ισχύει μόνο για τις παλιές περιπτώσεις, όπου οι προσλήψεις γίνονταν από την επετηρίδα και όσον αφορά στο διαγωνισμό να μη γίνει αποδεκτή η έννοια του χρόνου αναμονής για διορισμό;
Θα ήθελα να πω, όσον αφορά στην παρ.4 του άρθρου 5, ότι εδώ, από την πίσω πόρτα, εισάγεται ο θεσμός της εθελουσίας εξόδου. Εγώ έχω μεγάλες επιφυλάξεις για αυτό το θεσμό. Δεν πιστεύω ότι ένας εκπαιδευτικός σε ηλικία 55 ετών δεν μπορεί να αποδώσει στο εκπαιδευτικό σύστημα και πρέπει να συνταξιοδοτηθεί ή τουλάχιστον να του δώσουμε κίνητρα να φύγει από το δημόσιο τομέα. Είναι σίγουρο ότι, αν του δώσουμε κίνητρα να συνταξιοδοτηθεί, τις γνώσεις που απέκτησε στην καριέρα τους, θα τις μεταφέρει σε άλλους χώρους στο ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστημα. Γιατί να το κάνουμε αυτό;
Νομίζω ότι το θέμα της εθελουσίας εξόδου των εκπαιδευτικών είναι ένα ευρύτερο θέμα, το οποίο θα πρέπει να συζητηθεί σε συνάρτηση με πολλά άλλα πράγματα. Ίσως εκεί θα μπορούσαμε να σκεφτούμε και την περίπτωση ότι εκπαιδευτικοί που αισθάνονται κουρασμένοι σε ηλικία 55 ή 60 ετών θα μπορούσαν να συνεχίσουν να υπηρετούν το δημόσιο σε διοικητικές θέσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο έχει μεγάλες ανάγκες.
Η πρότασή μου είναι ότι θα ήταν ίσως σκόπιμο να μην περάσει αυτή η παράγραφος σήμερα, αλλά να εξετάσουμε αυτό το θέμα ευρύτερα, στο πλαίσιο μιας γενικότερης αξιολόγησης της κατάστασης στο εκπαιδευτικό σύστημα, όσον αφορά στους εκπαιδευτικούς, αλλά και στους διοικητικούς στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Ευχαριστώ.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΛΩΡΙΔΗΣ (Υφυπουργός Οικονομικών): Θα πρέπει να δούμε πότε έγινε ο πρώτος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Ο πρώτος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ έγινε το 1998.
.
Κύριε Πρόεδρε, βρίσκω τις εξηγήσεις που μας έδωσε ο κος Υπουργός απολύτως ικανοποιητικές και θέλω να τον ευχαριστήσω για τις παρατηρήσεις που έκανε.
Νομίζω ότι μπορούμε να ψηφίσουμε αυτό το άρθρο, με την έννοια ότι αυτές οι ευεργετικές διατάξεις αφορούν σε αυτούς που έχουν διοριστεί και θα διοριστούν στο μέλλον με βάση τον πίνακα της επετηρίδας, διότι θα υπάρχουν και κάποιοι που θα διοριστούν και του χρόνου. Η ακριβής διατύπωση νομίζω ότι μπορεί να γίνει αφού δούμε προηγουμένως ορισμένες λεπτομέρειες. Όμως, αυτή είναι η έννοια. Ευχαριστώ.
