ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Κύριοι συνάδελφοι, θέλω να κάνω μερικές παρατηρήσεις μόνον όσον αφορά τον θεσμό της ανεξάρτητης αρχής.
Πιστεύω ότι, άσχετα από την τελική θέση που θα πάρει η Βουλή για τη συγκρότηση ανεξαρτήτων Αρχών στο πλαίσιο του Συντάγματος, θα πρέπει όλοι να δεχθούμε ότι η συγκρότηση και λειτουργία ανεξαρτήτων Αρχών, αποτελεί μια συνταγματική ανωμαλία. Εάν δεχθούμε τη λειτουργία αυτών των Αρχών, θα τη δεχθούμε κάτω από περιοριστικές συνθήκες και όρους κατ” οικονομίαν και για συγκεκριμένους και πρακτικούς λόγους.
Πράγματι, ο θεσμός της ανεξάρτητης Αρχής δεν χωράει στο πλαίσιο της διάκρισης των εξουσιών σε εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία.
Εκεί δεν υπάρχει χώρος που μπορεί να καλυφθεί από θεσμικά υβρίδια, όπως τα ονόμασε ο κ. Βενιζέλος.
Αλλά δεν παραβιάζεται μόνο η αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Παραβιάζεται και η θεμελιώδης αρχή της λειτουργίας της πλειοψηφίας. Οι δημοκρατίες έχουν αποφασίσει ότι, τα θέματα τα οποία επιλύονται πολιτικά, επιλύονται δια της πλειοψηφίας. Επειδή τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και λύνουμε έχουν κόστος σε ορισμένες ομάδες και όφελος σε άλλες, είναι σπάνιο να μπορεί να επιτευχθεί απόφαση με βάση την ομοφωνία. Γι” αυτό έχουμε αποφασίσει ότι λειτουργεί η αρχή της πλειοψηφίας.
Η πλειοψηφία, κύριοι και κυρίες συνάδελφοι, κυβερνά με διαφάνεια και ελέγχεται από τη μειοψηφία. Δεν υπάρχει έννοια συγκυβέρνησης πλειοψηφίας και μειοψηφίας ή εκχώρησης κυριαρχικών αρμοδιοτήτων της Βουλής σε τρίτους.
Οι κορπορατίστικες αντιλήψεις που επικράτησαν σε ορισμένες χώρες στη δεκαετία του ’50 και του ’60, δημιούργησαν θεσμούς ευρύτερης συμμετοχής αλλά, νομίζω, ότι αυτά ανήκουν πλέον στην ιστορία. Εμείς θα πρέπει να ξαναγυρίσουμε στην καθαρή αρχή της λειτουργίας της πλειοψηφίας.
Δεν δέχομαι επίσης το επιχείρημα ότι η σύγχρονη ζωή είναι τόσο πολύπλοκη και σύνθετη που χρειαζόμαστε ανεξάρτητες Αρχές να μας λύνουν πολύπλοκα προβλήματα που η πολιτική ηγεσία και τα πολιτικά σώματα, όπως το Κοινοβούλιο ή η Κυβέρνηση, δεν μπορούν να λύσουν. Αν τα προβλήματα είναι πολύπλοκα, τότε πρέπει να αναβαθμίσουμε τη δημόσια διοίκηση για να μπορεί να αντιμετωπίζει αυτά τα πολύπλοκα προβλήματα, για να μπορεί το Κοινοβούλιο και η Κυβέρνηση να κάνει πολιτικές επιλογές.
θα δεχθώ όμως ότι, για λόγους πρακτικούς που εμφανίζονται στη ζωή, μπορεί να υπάρχουν και ορισμένες εξαιρέσεις. Αλλά, αυτές οι εξαιρέσεις δεν μπορεί να είναι γενικές και αόριστες. Πρέπει να είναι συγκεκριμένες και να βασίζονται σε κάποιες αρχές.
Εγώ πιστεύω ότι δυο μόνο είναι οι αρχές, βάσει των οποίων μπορούμε να συγκατατεθούμε στη λειτουργία και συγκρότηση ανεξαρτήτων Αρχών.
Η μια αφορά την προστασία ομάδων πολιτών ή και ατομικώς του πολίτη από διοικητικές ή κυβερνητικές αυθαιρεσίες, κυρίως όσον αφορά τα ατομικά δικαιώματα. Εκεί πράγματι μπορεί να υπάρξει χώρος για ανεξάρτητη διοικητική Αρχή η οποία προστατεύει τον πολίτη στην άσκηση των ατομικών του δικαιωμάτων. Σε άλλες χώρες έχουμε ανεξάρτητες Αρχές αυτού του τύπου. Εδώ μπορώ να δω την αιτιολογία μιας ανεξάρτητης Αρχής, όπως η Αρxή για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Αλλά μόνο γι” αυτές τις περιπτώσεις.
Η δεύτερη εξαίρεση, η δεύτερη Αρχή αφορά στη λειτουργία της ίδιας της οικονομίας και της σχέσης της λειτουργίας της οικονομίας με την πολιτική εξουσία. Εκεί δεχόμαστε όλοι ότι, για την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς, υπάρχει ανάγκη εποπτείας και κανόνων που, είναι ευθύνη και αρμοδιότητα της πολιτείας. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να δεχθούμε ότι το θέμα δεν είναι αναδιανεμητικό αλλά θέμα αποτελεσματικότητας. Και εκεί δεν χρειάζεται να λειτουργήσει αναγκαστικά η αρχή της πλειοψηφίας, εφ” όσον δεν πρόκειται περί «κόστος δικό σου, όφελος δικό μου» αλλά περί της αποτελεσματικότητας της οικονομίας για το καλό όλων. Μπορούμε να δεχθούμε τη συγκρότηση ανεξάρτητης διοικητικής Αρχής για την εποπτεία και τον έλεγχο της αγοράς και των κανόνων του ανταγωνισμού .
Υπάρχει και μια άλλη ανεξάρτητη Αρχή συνήθως, η οποία αναφέρεται στο νομισματικό σύστημα, στην Κεντρική Τράπεζα κάθε χώρας, αλλά αυτό είναι μια άλλη υπόθεση που δεν θα μας απασχολήσει σήμερα εδώ.
Αυτές λοιπόν είναι οι δυο βασικές εξαιρέσεις, η προστασία ατομικών δικαιωμάτων του πολίτη και η λειτουργία της αγοράς, στα πλαίσια ενός καλώς νοουμένου ανταγωνισμού που μπορούμε να δεχθούμε ανεξάρτητες διοικητικές Αρχές. Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε την περίπτωση της επιτροπής ανταγωνισμού.
Η Αρχή ραδιοτηλεοπτικών ελέγχων πατάει και στα δυο «πόδια». Από τη μια μεριά είναι μια Αρχή η οποία χρειάζεται για να προστατεύσει τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη και από την άλλη είναι μια Αρχή για να προστατεύσει τον ανταγωνισμό μέσα στο χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Πέρα απ” αυτές τις τρεις περιπτώσεις που ήδη ανέφερα, προστασία προσωπικών δεδομένων, επιτροπή ανταγωνισμού και επιτροπή ραδιοτηλεοπτικών μέσων, δεν βλέπω την ανάγκη για άλλες ανεξάρτητες Αρχές. Το σχέδιο του Συντάγματος προβλέπει να γίνει ανώτατη ανεξάρτητη Αρχή και το Α.Σ.Ε.Π. και ο Συνήγορος του Πολίτη. Ίσως είναι υπερβολικό, αλλά δεν θα είχα βασική αντίρρηση να μπουν και αυτές οι δύο Επιτροπές, και να γίνουν συνολικά πέντε. Κάπου, όμως, πρέπει να σταματήσουμε. Και η πρότασή μου είναι ότι θα πρέπει να πούμε ότι ανεξάρτητες Αρχές συγκροτούνται και λειτουργούν εφόσον τις προβλέπει ρητά το Σύνταγμα. Δεν πρέπει να αφήσουμε ανοικτή την πόρτα με ειδικό νόμο να δημιουργούμε στο μέλλον και άλλες ανεξάρτητες Αρχές. Θα υπάρξει πολιτική πίεση σε εμάς στα επόμενα χρόνια να εκχωρήσουμε αρμοδιότητες και ευθύνες από το πολιτικό σύστημα σε ανεξάρτητες αρχές. Αυτό θα μειώσει την ποιότητα της λειτουργίας της δημοκρατίας στον τόπο μας.
Έτσι, ερχόμενος τώρα στο κείμενο το οποίο προτείνεται για το άρθρο 101α, θα έλεγα ότι στην πρώτη παράγραφο καλό θα ήταν να αναφερόμαστε μόνο στις περιπτώσεις που το Σύνταγμα ορίζει.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ (Υπουργός Πολιτισμού): Έτσι είναι.
ΓEPAΣIΜΟΣ APΣEΝΗΣ: Λετε και με ειδική διάταξη νόμου.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ (Υπουργός Πολιτισμού): Έτσι το λέει η Επιτροπή, το έχω διορθώσει.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Πολύ καλά, αυτή είναι μία βελτίωση.
Δεύτερη παρατήρηση. Η ανεξάρτητη αρχή διορίζεται από αιρετά όργανα, από τη Βουλή, αλλά πρέπει και να ελέγχεται από τη Βουλή. θα πρέπει εδώ λοιπόν να κάνουμε μία πρόβλεψη, ότι αυτές οι αρχές θα πρέπει να αποστέλουν στη Βουλή τον απολογισμό τους, να ελέγχονται για το έργο τους και να γίνεται συζήτηση στο Κοινοβούλιο για την ποιότητα του έργου, για την αποτελεσματικότητα και για τη λειτουργία τους. Έτσι θα έχει νόημα γιατί το Κοινοβούλιο εκχωρεί αρμοδιότητές του σε μία ανεξάρτητη Αρχή και το νόημα είναι ότι η λειτουργία αυτής της Αρχής υπόκειται στον έλεγχο του ελληνικού Κοινοβουλίου.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΚΡΗΤΙΚΟΣ: Και κυρώσεις…
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Όσον αφορά τη δεύτερη παράγραφο, το θέμα το οποίο προέκυψε είναι πώς θα επιλεγούν τα μέλη των ανεξάρτητων Αρχών. Αρχικά, υπήρχε μία ευρύτατη συμφωνία στην Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος, ότι η επιλογή θα γίνεται με πλειοψηφία 3/5 από την αρμόδια Διαρκή Επιτροπή της Βουλής.
Εγώ στην Επιτροπή μίλησα υπέρ αυτής της άποψης. Εκ των υστέρων προέκυψε και μία άλλη εναλλακτική πρόταση, ότι η επιλογή θα μπορούσε να γίνει από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Και ακούσαμε σήμερα από τον Εισηγητή της πλειοψηφίας τα πλεονεκτήματα αυτής της προσέγγισης.
Βλέπω με λύπη μου ότι σ ένα θέμα που είχαμε ευρύτατη συναίνεση στο παρελθόν, τώρα η Βουλή είναι χωρισμένη. Θα είναι κρίμα γι” αυτό το θέμα να ανακύψει μία ευρύτερη διαφωνία που μπορεί να συμπαρασύρει και άλλες διατάξεις και άλλες ρυθμίσεις του άρθρου 101α. Γι” αυτό, θα πρότεινα στον Εισηγητή της πλειοψηφίας, τον κ. Βενιζέλο, να λάβει υπόψη του τις παρατηρήσεις που κάναμε σήμερα το πρωί και στη δευτερολογία του το βράδυ να ανταποκριθεί στα ερωτήματα και στους προβληματισμούς που θέσαμε, έτσι ώστε να έχουμε μία ευρύτατη συναίνεση και σ αυτό το θέμα. Νομίζω ότι κανένας δεν θα έχει αντίρρηση να δεχθούμε και μία ενδιάμεση λύση, όπου ο Πρόεδρος της Βουλής, ο εκάστοτε Πρόεδρος της Βουλής, θα παίζει βαρύνοντα ρόλο και θα προεδρεύει μιας τέτοιας Επιτροπής, η σύνθεση της οποίας θα είναι η ίδια αντίστοιχη της σύνθεσης της Διαρκούς Επιτροπής που είναι αρμόδια γι” αυτό το θέμα.
Θα μπορούσαμε να βρούμε μία λύση που θα εξασφάλιζε την ευρύτατη στήριξη των μελών της Βουλής. Σήμερα, αν δεν μπορούμε να συμφωνήσoυμε, θα πρότεινα να το αφήσουμε το ζήτημα αυτό με άλλα θέματα σε νόμο που θα ορίσει αργότερα τη διαδικασία επιλογής των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών, της λειτουργίας και της υποδομής τους και της λειτουργίας της γραμματείας τους. Έτσι, νομίζω, θα μπορέσουμε να δώσουμε κάποιο χρόνο και στο Κοινοβούλιο, να το σκεφθούμε αυτό το θέμα για να έχουμε διαδικασίες και διατάξεις που θα έχουν ευρύτατη συναίνεση. Ευχαριστώ.
