Συντρόφισσες και σύντροφοι,
η επίσπευση της σύγκλισης του Συνεδρίου έγινε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων προβλημάτων που είχαν σχέση με το κυβερνητικό έργο. Γι” αυτό η κοινή γνώμη περιμένει από μας να ασχοληθούμε με αυτά τα προβλήματα. Η κοινή γνώμη δεν θα ικανοποιηθεί με γενικές και στρογγυλεμένες θέσεις. Απαιτεί συγκεκριμένες απαντήσεις και δεσμευτικές λύσεις στα προβλήματα που την απασχολούν.
Ο Πρόεδρος ζήτησε καθαρή και δυνατή εντολή. Αλλά το Συνέδριο αυτό δεν μπορεί ούτε να προσθέσει, ούτε να αφαιρέσει από τον χαρακτήρα της εντολής, της λαϊκής ετυμηγορίας του Απριλίου του 2000. Αυτό που μπορεί και πρέπει να κάνει είναι να αξιολογήσει πως εκτελέστηκε αυτή η λαϊκή εντολή.
Το θέμα που πρέπει να μας απασχολήσει ιδιαίτερα, είναι γιατί ένα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων πολιτών θεωρούν όπως έδειξε μια πρόσφατη δημοσκόπηση ότι η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται πιο κοντά στον Ελληνα πολίτη από ότι το ΠΑΣΟΚ.
Η εικόνα αυτή αδικεί το ΠΑΣΟΚ, αδικεί την ιστορία του, αδικεί τις προθέσεις του. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί και πρέπει να αντιστρέψει αυτή την εικόνα. Θα χρειαστεί όμως να εντοπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες της αμφισβήτησης της ταυτότητας του ΠΑΣΟΚ με υπευθυνότητα και αυτοκριτική διάθεση. Ετσι μόνο θα αποφύγουμε τον ορατό κίνδυνο μιας ασφυκτικής, μονοτασικής επικυριαρχίας, της απαξίωσης κριτικών θέσεων και του αφορισμού κάθε διαφοροποιημένης προσέγγισης.
Η καθαρή λύση δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας διαλόγου και σύνθεσης, με απόλυτο σεβασμό στην άλλη άποψη. Άλλωστε αυτή είναι και η βαθύτερη έννοια του «όλοι μαζί».
Προσεγγίζοντας το Συνέδριο από αυτή την οπτική γωνία έχω καταθέσει για τα πρακτικά γραπτά τις δικές μου προτάσεις και στα λίγα λεπτά που έχω στη διάθεσή μου θα αναφερθώ πολύ περιληπτικά σ΄ ένα θέμα που πιστεύω ότι βρίσκεται στις ρίζες αυτής της αμφισβήτησης, δηλαδή στην θολή εικόνα του στίγματος της κυβερνητικής δράσης στο θέμα του προοδευτικού στίγματος.
Το προοδευτικό στοιχείο δεν είναι αφηρημένη έννοια, έχει συγκεκριμένες σταθμίσεις και καθορίζεται από τρεις παράγοντες:
α) το περιεχόμενο της οικονομικής, αναπτυξιακής και κοινωνικής πολιτικής,
β) τον βαθμό κατοχύρωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων και
γ) την ποιότητα των συμμετοχικών διαδικασιών στη λήψη αποφάσεων.
(α) περιεχόμενο της κυβερνητικής πολιτικής:
Σχεδόν όλη τη δεκαετία του 90, το στίγμα μας προσδιορίστηκε από την πορεία ένταξής μας στην ΟΝΕ. Εδώ η ευθύνη μας είναι μεγάλη, όχι για την ίδια την απόφαση, που ήταν ορθή, αλλά γιατί αφήσαμε να καλλιεργηθεί ο μύθος ότι αρκεί μόνον να υιοθετήσουμε πιστά την εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας για να υπάρξει ανάπτυξη και στη συνέχεια δίκαιη διανομή του λεγόμενου πλεονάσματος.
Η θεώρηση αυτής της αναπτυξιακής διαδικασίας μπορεί να μας οδηγήσει σε ολισθηρό δρόμο γιατί είναι εν δυνάμει βαθύτατα συντηρητική. Ο κοινωνικός και προοδευτικός χαρακτήρας της ανάπτυξης δεν πηγάζει μόνο από τη «δίκαιη» διανομή του πλεονάσματος, αλλά από τον συγκεκριμένο χαρακτήρα της ίδιας της ανάπτυξης.
Έτσι, άλλος είναι ο οικονομικός και κοινωνικός χαρακτήρας της ανάπτυξης και οι επιπτώσεις στη διανομή του εισοδήματος αν π.χ. δοθεί προτεραιότητα στην προώθηση της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής και άλλος αν δοθεί προτεραιότητα στις κατασκευές και σε έργα υποδομής στα αστικά κέντρα.
Το σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί παρά τους ικανοποιητικούς ρυθμούς αύξησης του συνολικού εισοδήματος που οφείλεται κυρίως στις κατασκευές και στα έργα που προωθούνται, εμφανίζεται σήμερα ένα έντονο αναπτυξιακό παραγωγικό έλλειμμα.
Παράγουμε λιγότερα απ΄ αυτά που μπορούμε και απ΄ αυτά που καταναλώνουμε. Έτσι, το ποσοστό της κατανάλωσης που προέρχεται από εισαγωγές έχει αυξηθεί από 25% το 1985 στο 43% το 1999! Είναι σαφές ότι η συνέχιση αυτής της τροχιάς θα αυξήσει τις κοινωνικές ανισότητες, θα οξύνει το παραγωγικό έλλειμμα και σε τελευταία ανάλυση δεν είναι βιώσιμη.
Χρειάζεται λοιπόν αλλαγή πλεύσης στην αναπτυξιακή μας πορεία όπου πρώτη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η εξάλειψη του παραγωγικού ελλείμματος μέχρι το 2006, δηλαδή πριν από τη λήξη του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και της κοινής αγροτικής πολιτικής.
(β) Κοινωνικά Δικαιώματα:
Για να δώσουμε ένα καθαρό στίγμα της κοινωνικής μας πολιτικής προτείνω να δεσμευθούμε στην υλοποίηση συγκεκριμένων στόχων σε ευαίσθητους τομείς. Αναφέρω ελλείψει χρόνου μερικούς μόνο ενδεικτικά.
Ανεργία: Δεν αρκεί να μιλάμε γενικά. Πρέπει να δεσμευθούμε ότι θα εργασθούμε για μια κοινωνία με πλήρη απασχόληση. Σήμερα, μπορούμε να δεσμευθούμε πιστεύω σ΄ ένα ενδιάμεσο στόχο, ότι το ποσοστό ανεργίας θα πέσει από το 11,1% που είναι σήμερα στο 6% μέσα σε τρία χρόνια. Είναι ένας στόχος συγκεκριμένος και ρεαλιστικός, η επίτευξη του οποίου θ΄ αλλάξει το πολιτικό κλίμα.
Η υιοθέτηση ενός τέτοιου στόχου από αυτό το Συνέδριο θα δώσει στις κυβερνητικές πρωτοβουλίες τον προοδευτικό χαρακτήρα που αρμόζει σ΄ ένα δημοκρατικό σοσιαλιστικό κόμμα.
Ανεκτό επίπεδο διαβίωσης για τον Έλληνα πολίτη: Παράλληλα, πιστεύω ότι μια αύξηση του επιδόματος ανεργίας από 50% στο 80% του ελάχιστου μισθού μπορεί και πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητά μας Οφείλουμε επίσης να κάνουμε σταδιακά πράξη το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για κάθε πολίτη, όπως σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Κοινωνική Ασφάλιση: Το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής πολιτικής καθώς το κύριο στοιχείο του είναι ο αναδιανεμητικός του χαρακτήρας.
Ακούσαμε τον κ. Μάνο να μιλάει για την ανάγκη μετάβασης σ΄ ένα μη αναδιανεμητικό κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Θα πρέπει να ξέρετε ότι αυτό το σύστημα στην καλύτερη περίπτωση παρέχει σύνταξη περίπου 50% του μέσου μισθού ενώ αυτό που θεωρούμε εμείς κοινωνικό δικαίωμα ανέρχεται στο 80%.
Για να κατοχυρωθεί όμως αυτό το κοινωνικό δικαίωμα χρειάζεται μια συμφωνημένη αναδιανεμητική πολιτική, τα στοιχεία της οποίας θα προκύψουν από διάλογο όχι μόνο μεταξύ των κοινωνικών εταίρων αλλά και των τριών γενιών που εμπλέκονται σ” αυτή την υπόθεση.
Κλείνω με μια παρατήρηση που αφορά το ίδιο το κυβερνητικό έργο και την κυβερνητική αποτελεσματικότητα. Υπήρχε και υπάρχει πρόβλημα και το έχει εντοπίσει το Εκλογικό Σώμα. Χειριστήκαμε πολύ σημαντικά ζητήματα σε πολλούς τομείς με αργά αντανακλαστικά, είτε με λανθασμένο τρόπο, χτίζοντας και γκρεμίζοντας.
Κατά τη γνώμη μου, το ζήτημα αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου σε επίπεδο Υπουργικού Συμβουλίου. Σχετίζεται με την υιοθέτηση ενός «κλειστού μοντέλου διακυβέρνησης» από το οποίο λείπει η διαφάνεια και λείπει και η ουσιαστική συμμετοχή όλων μας στη λήψη βασικών αποφάσεων, καθώς και η ενεργοποίηση πολλών και άξιων στελεχών του Κινήματος και των Βουλευτών.
Η πρακτική αυτή όχι μόνο έχει αδρανοποιήσει βασικούς θεσμούς του Κόμματος και της Δημοκρατίας, αλλά έχει συντελέσει στη συντηρητικοποίηση του ΠΑΣΟΚ.
Τελευταία κυκλοφορεί και ένα θέμα το οποίο θέλω να σχολιάσω. Ότι ο κόσμος κουράστηκε να βλέπει τα ίδια πρόσωπα για 20 χρόνια. Η πολιτική, συντρόφισσες και σύντροφοι, δεν είναι πασαρέλα μόδας. Χρειάζονται και νέα και παλαιά στελέχη. Χρειάζεται και η πείρα και το νέο αίμα.
Ο κόσμος δεν κουράστηκε ποτέ από πολιτικούς που διακρίθηκαν για το ήθος τους, τη δημιουργικότητά τους και την αγωνιστικότητά τους. Ο κόσμος δεν κουράστηκε ποτέ από τον Ανδρέα Παπανδρέου που κυριάρχησε στο πολιτικό σκηνικό για πολλές δεκαετίες. Κουράστηκε από την υποκρισία και την καθεστωτική πρακτική.
Σ΄ αυτό το Συνέδριο πρέπει να αποφασίσουμε ν΄ αλλάξουμε γραμμή πλεύσης. Και ανέφερα με ειδικά σημεία. Αλλά πάνω απ” όλα πρέπει να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι. Από τον Πρόεδρο μέχρι το τελευταίο στέλεχος.
Να γίνουμε φορείς αλλαγής και όχι συντήρησης. Να αποκτήσουμε ξανά την ψυχική μας επαφή με τον απλό Έλληνα πολίτη που μας στήριξε γιατί πίστεψε στο ΠΑΣΟΚ.
Η μεγαλύτερη επιτυχία του Συνεδρίου θα είναι να αποφασίσουμε όλοι μαζί ν΄ αλλάξουμε για το καλό του ΠΑΣΟΚ, για την προοπτική του ΠΑΣΟΚ.
Ευχαριστώ και ευχαριστώ το Προεδρείο για την ανοχή του.
