Φτάσαμε στο τέλος αυτού του διημέρου και πρέπει πρώτα από όλα να ευχαριστήσω θερμότατα τους συντελεστές αυτού του Συνεδρίου και ιδιαίτερα το προσωπικό του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών που μας φιλοξένησε, να ευχαριστήσω τους διερμηνείς και να συγχαρώ όλους εσάς που αντέξατε και παραμείνατε μέχρι το τέλος αυτού του Συνεδρίου. Πιστεύω ότι οι εργασίες αυτού του διημέρου δικαιώνουν τους οργανωτές, γιατί πραγματικά είχαμε ένα Διεθνές Συνέδριο επιπέδου όπου πάρα πολλά θέματα τέθηκαν και η συζήτηση ήταν ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου.
Υπήρξε μια εντυπωσιακή σύγκλιση όσον αφορά τον ρόλο της αποκέντρωσης και της Αυτοδιοίκησης στη νέα διακυβέρνηση που όλοι επιθυμούμε και επιδιώκουμε. Υπήρχε πράγματι σύγκλιση σε βασικές θέσεις, και αυτό ήταν εντυπωσιακό.
Όσον αφορά τα συγκεκριμένα μέτρα για την επίτευξη αυτών των κοινών στόχων θέλω να κάνω τέσσερις μόνο παρατηρήσεις.
Πρώτη παρατήρηση είναι ότι καλύψαμε ευρύτατη γκάμα θεμάτων, από ζητήματα που αφορούν στον Α΄ βαθμό Αυτοδιοίκησης, στον Β΄ βαθμό Αυτοδιοίκησης και στη Περιφέρεια. Από ζητήματα που αφορούν μητροπολιτικούς Δήμους, σε ζητήματα πληθυσμιακά μικρών ΟΤΑ, από ζητήματα οικονομικής διαχείρισης πόρων, νέων πόρων, σε ζητήματα αρμοδιοτήτων.
Είναι σαφές – και αυτή είναι η δεύτερή μου παρατήρηση – ότι σε αυτή τη συζήτηση των συγκεκριμένων μέτρων παρουσιάστηκαν πολλές εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις και αυτό είναι φυσικό. Θα πρέπει να διακρίνουμε τις διαφοροποιημένες διαδικασίες πολιτικής τοποθέτησης και ζητήματα τεχνοκρατικής εξειδίκευσης.
Τα θέματα της Αυτοδιοίκησης, είναι στο βάθος-βάθος και πολιτικά θέματα και είναι φυσικό να υπάρχουν διαφοροποιημένες θέσεις εφόσον υπάρχουν διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις. Αρκεί όμως να αναγνωρίζουμε την αφετηρία της διαφοροποίησης εφόσον ανάγονται σε διαφορετικές πολιτικές θέσεις ή φιλοσοφίες.
Δεν μπορεί σε συγκεκριμένα ζητήματα λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να υπάρχει η ίδια προσέγγιση, τα ίδια μέτρα, από μία ας πούμε νεοφιλελεύθερη αντίληψη διακυβέρνησης ή από μία αντίληψη συμμετοχικής δημοκρατίας ή μιας διακυβέρνησης με ιδιαίτερη προβολή σε ζητήματα ποιότητας ζωής και κοινωνικής πολιτικής. Αυτές οι διαφοροποιημένες θέσεις μπορούν μετά από διάλογο να παρουσιαστούν στο κοινό, το οποίο και τελικά θα αποφασίσει.
Η άλλη πηγή των διαφοροποιημένων μέτρων που παρουσιάστηκαν εδώ, αφορούν στην εξειδίκευση των θεμάτων. Και είναι σαφές ότι ορισμένα θέματα χρειάζονται ακόμα μια περαιτέρω τεχνική εξειδίκευση, για να μπορούμε να έχουμε μία σαφέστερη άποψη για αυτά τα πράγματα. Έγινε λοιπόν μία σημαντική πρόοδος, ακόμα και σε συγκεκριμένα μέτρα.
Η τρίτη παρατήρηση που θέλω να κάνω και πρέπει να σας πω ότι μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, είναι ότι οι συνθήκες είναι πολύ ώριμες τώρα όχι μόνο αναμεταξύ μας σε συγκεκριμένα μέτρα. Θέματα για τα οποία θα ήταν αδιανόητο μερικά χρόνια πριν να ήταν έστω αφετηρία κοινού διαλόγου τώρα έχουν ωριμάσει και μπορούμε να πούμε ότι είναι και πλέον θέμα ευρύτατης συναίνεσης.
Αναφέρω ως παράδειγμα το θέμα του Β΄ Βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Περιφέρειας. Όλοι όσοι μίλησαν και όλοι όσοι έστειλαν και μηνύματα σε αυτό το Συνέδριο, συμφωνούν ότι ο Β΄ Βαθμός Αυτοδιοίκησης δεν μπορεί να είναι άλλος παρά μία μετεξέλιξη του νομαρχιακού θεσμού που έχουμε, σε περιφερειακό θεσμό, με εκλεγμένους Περιφερειάρχες και Περιφερειακό Συμβούλιο. Τώρα, αν οι Περιφέρειες αυτές θα είναι επτά ή και περισσότερες, είναι ένα θέμα το οποίο μπορεί να συζητηθεί. Επίσης, αν στην θέση των παλιών Νομαρχιών θα υπάρχουν Διαμερίσματα της Περιφέρειας για την διεκπεραίωση θεμάτων χωρίς αποφασιστικό ή εκτελεστικό ρόλο, είναι ένα θέμα το οποίο μπορεί να συζητηθεί.
Η τέταρτη παρατήρηση που θέλω να κάνω, είναι ότι τα ζητήματα μετάβασης από εδώ που είμαστε σήμερα, εκεί που θέλουμε να πάμε, στην ενίσχυση του θεσμού του Α΄ Βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στον Β΄ Βαθμό, Περιφερειακό Βαθμό της Αυτοδιοίκησης είναι πολλά και πολλοί ομιλητές τόνισαν ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να μην εκθέσουμε τους νέους θεσμούς χωρίς κατάλληλη προετοιμασία και υποδομή.
Δεν είναι η στιγμή τώρα να μπω λεπτομερώς στον κατάλογο των θεμάτων που θίχτηκαν πάνω στα οποία υπήρχαν συμφωνίες ή διαφοροποιημένες θέσεις. Αυτό όμως θα το κάνουμε και θα καταγράψουμε τα συμπεράσματα αυτού του διημέρου. Σκοπεύουμε επίσης να εκδώσουμε σε βιβλίο τις παρεμβάσεις, τις τοποθετήσεις και τις συζητήσεις αυτού του Συνεδρίου, καθώς και τα συμπεράσματα. Δεν θα έλεγα ότι τα συμπεράσματα μπορούν σε αυτή τη φάση να πάρουν τη μορφή του ψηφίσματος των Δελφών. Είναι τα συμπεράσματα του 1ου Συνεδρίου των Δελφών, ένα σημαντικό βήμα για να μπορούμε του χρόνου να καταλήξουμε στο «Ψήφισμα των Δελφών», όπως το ζητήσαμε.
Θα προσπαθήσουμε να εκδώσουμε αυτό το βιβλίο πριν από τις Δημοτικές και τις Νομαρχιακές Εκλογές. Πιστεύω ότι θα είναι ένα χρήσιμο βιβλίο προβληματισμού και οδηγός και για τη συζήτηση σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Φυσικά δε θα σταματήσουμε εδώ. Σκεφτόμαστε να δουλέψουμε πάνω στα θέματα που προέκυψαν έτσι που την άλλη φορά που θα συναντηθούμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη πρόταση και συζήτηση με συμπεράσματα.
Από τα θέματα τα οποία πρέπει να εξεταστούν σε ομάδες δουλειάς θα ξεχώριζα τρία:
Το ένα θέμα αφορά την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, υπηρεσίες και εργαλεία για μια αποτελεσματική διακυβέρνηση και τον ρόλο των ΟΤΑ. Μιλήσαμε για αποκέντρωση και μεταφορά αρμοδιοτήτων, αλλά πρέπει να μιλήσουμε λίγο πιο συγκεκριμένα για αυτό το θέμα.
Μπορούμε να πάρουμε θέματα όπως παραδείγματος χάρη η παιδεία ή οι συγκοινωνίες και να εξετάσουμε τα στάδια τα οποία θα διακρίνουμε για σταδιακή μετάβαση τέτοιων αρμοδιοτήτων από το κέντρο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Το δεύτερο θέμα που μπορεί να είναι αντικείμενο ομάδας δουλειάς αφορά τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, τα φορολογικά έσοδα, τα έσοδα από μη φορολογικές πηγές, από νέα εργαλεία χρηματοδότησης και την οικονομική διαχείριση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Έγινε μια πρώτη συζήτηση εδώ. Νομίζω ότι ανοίγει ένας καινούργιος ορίζοντας αναπτυξιακής χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εδώ μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και την διεθνή εμπειρία και να δούμε τι έχει γίνει σε άλλες χώρες.
Το τρίτο θέμα που μπορεί να είναι αντικείμενο ομάδας δουλειάς, είναι η προετοιμασία για την μητροπολιτική διακυβέρνηση. Έγινε μία πρώτη συζήτηση εδώ. Πρέπει να προσδιορίσουμε ποια θα είναι τα στάδια μετάβασης όχι μόνο στο λεκανοπέδιο Αττικής, Θεσσαλονίκης, αλλά και σε άλλες μεγάλες πόλεις, Λάρισα, Ηράκλειο και αλλού.
Θέλω να τονίσω ότι κλείνουμε το Συνέδριο με αίσθημα δικαίωσης. Η συζήτηση απέδειξε ότι, πέρα από τον θεσμικό διάλογο που θα γίνει μέσα στο Κοινοβούλιο, πέρα από το θεσμικό διάλογο που θα γίνει μέσα σε θεσμούς όπως είναι η ΚΕΔΚΕ, πρέπει να υπάρχει και ένας άνετος, ευρύχωρος χώρος, όπου ένας ανοικτός διάλογος, υπεύθυνος διάλογος, θα μπορεί να γίνει κάπως πιο χαλαρά, όπου όλοι μας θα μπορέσουμε να μιλήσουμε έξω από τους θεσμικούς μας ρόλους, να δοκιμάσουμε νέες ιδέες που δεν δεσμεύει κόμματα, οργανισμούς, Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πράγματι, η συνδιοργάνωση αυτού του Συνεδρίου έδειξε ότι υπάρχει ανάγκη ενός χώρου όπου θα ανταλλάσσουμε απόψεις, πολιτικοί, άτομα της Αυτοδιοίκησης, πανεπιστημιακοί, ιδιωτικός τομέας, και όλοι οι ενδιαφερόμενοι.
Είμαστε ικανοποιημένοι από αυτήν την συζήτηση, αλλά πρέπει να έχουμε και συναίσθηση ότι αναλαμβάνουμε και μία ευθύνη να μην σταματήσουμε, αλλά να προχωρήσουμε παραπέρα.
Θέλω να σας ευχαριστήσω όλους για την συμμετοχή σας. Καλή αντάμωση στην επόμενη συνάντησή μας.
