Τη σύμπηξη συμμαχιών στην ΕΕ θεωρεί αναγκαία για την όποια μεσοπρόθεσμη ή και μακροπρόθεσμη ορθή λύση του Κυπριακού, ο Γεράσιμος Αρσένης. Σε συνέντευξή του στον «Π», ο πρώην υπουργός Άμυνας της Ελλάδας τονίζει ότι δε βλέπει άμεση λύση και ότι η μάχη θα πάρει χρόνο και θα είναι δύσκολη. Υπογραμμίζει ωστόσο ότι τόσο η κυπριακή όσο και η ελληνική πλευρά θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τα ανοίγματα που δημιουργούνται τώρα ειδικά στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο κ. Αρσένης επισημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις ένταξης της Τουρκίας είναι ένας καταλύτης για τη λύση, υπό την έννοια ότι αποτελεί μοχλό πίεσης προς την Τουρκία να υποχωρήσει σε ορισμένα ζητήματα. Θεωρεί πως και τα μικρά κράτη μπορούν να θέσουν επί τάπητος τα ζητήματά τους. Σε περίπτωση δε που δημιουργηθεί μια κρίση όσον αφορά στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι μια κρίση που θα αφορά όλους τους εταίρους και όχι μόνο την Κύπρο και την Ελλάδα. Τόνισε ωστόσο ο ελληνισμός μόνο να κερδίσει έχει από μια ευρωπαϊκή Τουρκία.
Δημιουργούνται ευκαιρίες
Μετά τις συνομιλίες στο Παρίσι όλοι μιλούν για μια νέα ώθηση στο Κυπριακό, παρ” όλα αυτά το μόνο που έχει φανεί να έχει συμφωνηθεί με τους Τουρκοκύπριους αφορά συνομιλίες σε θέματα καθημερινότητας. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η εξέλιξη θα οδηγήσει κάπου;
Πρέπει να πούμε ότι οι προοπτικές σήμερα είναι κάπως καλύτερες απ” ό,τι εδώ και ένα χρόνο. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε άμετρη αισιοδοξία. Εγώ προσωπικά δεν βλέπω άμεση λύση του Κυπριακού με ικανοποιητικούς όρους. Δεν υπάρχουν οι συσχετισμοί των πολιτικών δυνάμεων στο παγκόσμιο επίπεδο που να μας δίνουν βάση για μια τέτοια αισιοδοξία. Βλέπω όμως ότι υπάρχουν πολλές ευκαιρίες, πολλά ανοίγματα και μέσα στην ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν τα εκμεταλλευτούμε σωστά και συγχρονισμένα Κύπρος και Ελλάδα νομίζω ότι βήμα-βήμα μπορούμε να κερδίσουμε αρκετά σημεία και να επανατοποθετήσουμε το Κυπριακό πάνω σε μια βάση που θα έχει κάποια προοπτική. Αλλά θα είναι μια μάχη που θα πάρει χρόνο και θα είναι και δύσκολη.
Μπορείτε να γίνετε λίγο πιο συγκεκριμένος όσον αφορά στα ανοίγματα στα οποία αναφέρεστε;
Πρέπει πρώτα απ” όλα να δείξουμε μια αποφασιστικότητα πάνω σε συγκεκριμένα θέματα αρχών. Και θα πρέπει επίσης εξαρχής να καταστήσουμε σαφές στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε σε ορισμένες βασικές θέσεις και αρχές. Δεν νοείται παραδείγματος χάριν να γίνονται διαπραγματεύσεις με μια υποψήφια χώρα όπως είναι η Τουρκία και η χώρα αυτή να γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της δεσμεύσεις και κανόνες της ίδιας της ΕΕ. Αυτό είναι το ένα. Το δεύτερο, το οποίο θεωρώ πολύ σημαντικό, είναι ότι θα πρέπει να αναπτυχθούν οι κατάλληλες συμμαχίες. Έτσι που ο Ελληνισμός όχι μόνον να μην είναι απομονωμένος σε αυτές τις θέσεις αλλά να έχει τους δικούς του συμμάχους σε θέματα τα οποία σαφώς θεωρούμε ότι είναι θέματα που θίγουν την Κύπρο ή την Ελλάδα ή με θέματα που αφορούν στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πάντως, το κύριο επιχείρημα κατά του σχεδίου Ανάν, ήταν ότι δεν θα εξασφάλιζε την επανένωση του νησιού. Ωστόσο δύο χρόνια μετά οι Τουρκοκύπριοι παρουσιάζονται λιγότερο έτοιμοι. Μεγάλο μέρος των ε/κ περιουσιών στα κατεχόμενα «έχουν κτιστεί». Ο τουρισμός ακμάζει. Ποιο είναι πλέον το κίνητρο για τους Τουρκοκύπριους να κάτσουν ξανά στο τραπέζι όταν βλέπουν να εξυφαίνεται ένα μοντέλο Ταϊβάν για τον κατεχόμενο βορρά.
Αυτό θα εξαρτηθεί από τη δική μας στάση. Εγώ δεν βλέπω γιατί πρέπει να είμαστε παθητικοί απέναντι στο φαινόμενο της καταπάτησης των περιουσιακών στοιχείων στα κατεχόμενα. Αυτή είναι μια καταπάτηση δικαιωμάτων που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο αλλά και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Θα πρέπει να τεθεί επί τάπητος. Και ένα ζήτημα για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας είναι να σταματήσει η συνεχιζόμενη καταπάτηση της περιουσίας των Ελληνοκυπρίων και αυτό είναι ένα από τα βασικά θέματα τα οποία πρέπει να θέσουμε.
Χρειάζεται προσοχή
Επειδή αναφερθήκατε στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας θα ήθελα να μου σχολιάσετε πώς βλέπετε εσείς να αντιμετωπίζεται μια ενδεχόμενη κρίση. Σκληρή στάση της ΕΕ στην Τουρκία θα ευνοήσει την Κύπρο ή θα βρεθούμε «χαμένοι» στο Κυπριακό;
Η αξία της διπλωματίας είναι να μη δημιουργήσει κρίση που θα είναι εις βάρος της. Ωστόσο αν δημιουργηθεί κρίση αυτό δεν θα οφείλεται σε σφάλμα της Κύπρου ή της Ελλάδας αλλά θα οφείλεται στη συνεχιζόμενη αδιαλλαξία της Τουρκίας. Και αυτό το βάρος να διορθώσει τα κακώς κείμενα θα πρέπει να πέσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 25 και γι” αυτό πιστεύω ότι η πλευρά μας πρέπει να πετύχει συμμαχίες εγκαίρως.
Όσον αφορά σε μια προνομιακή σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ πώς αυτό μας συμφέρει ή πώς μας επηρεάζει;
Αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να συζητηθεί σε επίπεδο Ευρώπης. Όπως ξέρετε αναπτύσσεται μια άποψη στην Ευρώπη, στη Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, ότι η συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας πρέπει να κινηθεί σε ένα άλλο επίπεδο ειδικής σχέσης. Εμείς ως Ελληνισμός στηρίξαμε και στηρίζουμε την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας με την ελπίδα ότι αυτή η πορεία θα οδηγήσει την Τουρκία να αλλάξει τις αδιάλλαχτες θέσεις που έχει απέναντι στον ελληνισμό. Να σας θυμίσω ότι δεν έχουμε ίχνος τέτοιας διάθεσης από την Τουρκία και όχι μόνο στις θέσεις της Κύπρου αλλά και σε ζητήματα που αφορούν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Εμείς πρώτα απ” όλα θα πρέπει να μείνουμε σταθεροί στις θέσεις μας και να επιμείνουμε ότι τα θέματα που τυχόν δημιουργούνται από τη μεριά της Τουρκίας θα πρέπει να τα αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αναφερθήκατε σε πολλά σημεία στο θέμα συμμαχιών. Τελικά μικρές χώρες όπως η Κύπρος με λίγες δυνατότητες να συμπήξουν συμμαχίες, πώς θεωρείτε ότι μπορούν να φέρουν κοντά τους χώρες που μπορούν να επηρεάσουν στο διεθνή χώρο; Ας μην ξεχνάμε ότι στο παρελθόν οι ισχυρές δυνάμεις έχουν ταχθεί με το μέρος της Τουρκίας.
Τα δεδομένα που υπήρχαν πριν από δυο ή τρία χρόνια δεν υπάρχουν σήμερα. Και αυτά που υπάρχουν σήμερα ίσως δεν θα υπάρξουν αύριο. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια πάρα πολύ ρευστή περίοδος λόγω Κοσόβου, Παλαιστίνης, Ιράκ και Ιράν. Και ο κόσμος μετά από δέκα χρόνια θα είναι πολύ διαφορετικός. Μέσα σε αυτή τη ρευστότητα, μέσα στα ρήγματα που υπάρχουν, οι λεγόμενες μικρότερες δυνάμεις μπορούν να περάσουν τα δικά τους θέματα με τις τακτικές τους. Ας μην ξεχάσουμε ότι το νεοελληνικό κράτος αν και αδύναμο στήθηκε πάνω σε διεθνείς συμμαχίες.
Ευφυής η Ντόρα
Μιλώντας για σωστή διπλωματία και θέμα συμμαχιών, αρκετοί πολιτικοί στην Κύπρο, παρότι τελευταία δεν το προβάλλουν, διατηρούν επιφυλάξεις για το πώς ενδέχεται να διαχειριστεί το ζήτημα η κα Μπακογιάννη. Προσωπικά έχετε εμπιστοσύνη στην κα Μπακογιάννη ότι θα χειριστεί με ικανοποιητικό τρόπο το εθνικό μας πρόβλημα;
Εγώ νομίζω ότι δεν πρέπει να ανατρέξουμε στο παρελθόν και στις θέσεις που ένας πολιτικός έχει πάρει στο παρελθόν. Η κα Μπακογιάννη είχε πάρει μια θέση όσον αφορά στο σχέδιο Ανάν που ήταν αντίθετη με πολλών πολιτικών. Αυτό δε σημαίνει ότι ως ευφυής πολιτικός που είναι δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις αυτές με γνώμονα το τι συμφέρει την ελληνική πολιτική. Το ερώτημα δεν είναι η κα Μπακογιάννη, το ερώτημα πρέπει να είναι ποια θα είναι η συνεργασία Κύπρου -Ελλάδας με γνώμονα μια ενιαία στρατηγική.
Κύριε Αρσένη, διατελέσατε κύριος παίκτης του κυπριακού προβλήματος από διάφορα πόστα. Δεδομένης και της επιφυλακτικότητάς σας ως προς το σχέδιο Ανάν, ποια θεωρείτε ότι πρέπει να είναι η σωστή οδός από εδώ και μπρος για να επιτευχθεί μια ποθητή λύση στο Κυπριακό;
Υπογραμμίζω ότι πρέπει να προχωρήσουμε βήμα προς βήμα σε μια αντεπίθεση για την επανατοποθέτηση του Κυπριακού πάνω σε μια βάση που θα μας οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε μια επανένωση του νησιού και σε μια βιώσιμη και λειτουργική λύση. Πρέπει πρωτίστως να αποβάλουμε ένα γενικότερο φοβικό σύνδρομο που κατέχει το νεοέλληνα. Πρέπει να τολμήσουμε να σταθούμε σταθερά σε ορισμένες θέσεις. Δεύτερο να εκμεταλλευτούμε τις συγκυρίες που υπάρχουν στο διεθνές και κυρίως στο ευρωπαϊκό επίπεδο, για να ασκηθούν οι πιέσεις που πρέπει για μια ίσως τακτική υποχώρηση της Τουρκίας στα επόμενα βήματα. Τρίτον θα πρέπει να αρχίσει να καλλιεργείται ένα κύμα συνεννόησης και με τους Τουρκοκύπριους, οι οποίοι πρέπει να καταλάβουν ότι η διαιώνιση του προβλήματος αυτού δεν έχει μέλλον για τους ίδιους και ότι το μέλλον το δικό τους θα είναι μέσα από μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού.
