ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην ομιλία σας στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ μιλήσατε για εξουσιομανία, πρόβλημα αξιοπιστίας, κλειστές παρέες και παρακμιακά φαινόμενα. Πώς στοιχειοθετείτε αυτές τις βαρυσήμαντες πολιτικές καταγγελίες που έχουν ευθεία αντανάκλαση στο περιβάλλον του Πρωθυπουργού;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Εγώ, κύριε Παπαδιόχο, έκανα μια διαπίστωση καθαρά πολιτικού χαρακτήρα. Αναφέρθηκα στο κλίμα που έχει δημιουργηθεί στην κοινωνία. Ο ίδιος ο λαός μας δείχνει το πρόβλημα. Ψηφοφόροι μας, που μας στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια μου λένε ότι απομακρυνθήκαμε από τον πολίτη, συγχρωτισθήκαμε με τους εκπροσώπους του παρασιτικού νεοπλουτισμού, γίναμε τμήμα του κατεστημένου και παραδοθήκαμε στα θέλγητρα της εξουσίας.
Η εικόνα αυτή, ανεξάρτητα από το πώς κρίνει κανείς την τεκμηρίωσή της, δημιουργεί κλίμα, είναι δηλαδή μια πολιτική πραγματικότητα. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι εδώ βρίσκεται ο σκληρός πυρήνας του προβλήματος και δεν μπορούμε να στρουθοκαμηλίζουμε. Γι” αυτό στην ομιλία μου έδωσα κύριο βάρος σε πρωτοβουλίες και μέτρα που μπορούμε να πάρουμε για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς είναι εφικτό να επιτευχθεί μια ρεαλιστική πολιτική, όταν, όπως λέτε, «δεν είμαστε όλοι μαζί»;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Υπάρχουν πράγματι πολιτικές διαφορές αναμεταξύ μας σε μια σειρά από θέματα, όπως π.χ. ποιο ΠΑΣΟΚ θέλουμε. Όπως σας είπα, διάλογος γι” αυτά τα θέματα δεν έχει γίνει και τώρα δεν υπάρχει χρόνος για να επιλυθούν πριν από τις εκλογές. Η απονεύρωση της πολιτικής μας λειτουργίας άνοιξε αποστάσεις αναμεταξύ μας, δημιούργησε ένα πολιτικό κενό που εξέθρεψε παρακμιακά φαινόμενα ομαδοποίησης και αλαζονείας και προώθησε την κουλτούρα της κλειστής παρέας και τον αποκλεισμό της άλλης άποψης. Εδώ οφείλουμε να κάνουμε μια υπέρβαση. Να δεχθούμε ότι θα πάμε στις εκλογές με ανοικτά αυτά τα θέματα, τα οποία όμως θα εξετάσουμε μετά τις εκλογές. Το διάλογο αυτό, άλλωστε, πρέπει να τον δούμε σε βάθος χρόνου, όπως και ανάλογοι διάλογοι διεξάγονται σε πολλά σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα.
Για κοινή πορεία προς τις εκλογές, για να είμαστε πράγματι «όλοι μαζί», πρότεινα μια «έντιμη συνεννόηση» αναμεταξύ μας και ένα minimum πρόγραμμα πολιτικών θέσεων και δράσης. Ανάμεσα στα συγκεκριμένα μέτρα που πρότεινα, τονίζω την αναβάθμιση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας σε πολιτικό όργανο του προεκλογικού αγώνα καθώς και την ισότιμη συμμετοχή όλων των στελεχών, ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους θέσεις σε θέματα που θα μας απασχολήσουν μετεκλογικά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γιατί δημοσιοποιείτε τις ενστάσεις έξι μόλις μήνες πριν από τις εκλογές; Δεν συμβάλλετε στη διαμόρφωση κλίματος ηττοπάθειας;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Γνωρίζετε ότι δεν είμαι όψιμος επικριτής των καταστάσεων στις οποίες αναφέρθηκα. Από το 1996, επιμένω στην ανάγκη μιας ειλικρινούς και ουσιαστικής συζήτησης σχετικά με τη φυσιογνωμία και την πορεία του ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι δική μου ευθύνη που η συζήτηση αυτή δεν έγινε.
Σήμερα, τις ενστάσεις και τις σκέψεις μου δεν τις διατυπώνω για να ασκήσω κριτική – δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Τις καταθέτω, για να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η πολιτική πραγματικότητα, για να διαμορφώσουμε μια ρεαλιστική πολιτική και για να αποφύγουμε ναρκισσιστικούς εξωραϊσμούς. Πιστεύω ότι μόνον έτσι αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος διαμόρφωσης κλίματος ηττοπάθειας.
Η άποψη ότι, πλησιάζοντας στις εκλογές, δεν πρέπει να λέμε λόγια αλήθειας, φανερώνει ανασφάλεια και υποτιμά τη νοημοσύνη του εκλογικού σώματος. Καμιά εκλογική στρατηγική δεν μπορεί να καταστεί αξιόπιστη, αν δεν έχει ως σημείο εκκίνησης την αναγνώριση της πολιτικής πραγματικότητας, έτσι όπως την αντιλαμβάνεται το εκλογικό σώμα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπήρξε ανταπόκριση στις προτάσεις σας;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Τα σχόλια των συναδέλφων μου με ενθαρρύνουν να πιστεύω ότι υπάρχει δυνατότητα να προχωρήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Στη δευτερολογία του, άλλωστε, ο κ. Πρωθυπουργός ενσωμάτωσε σκέψεις που αναφέρονται σε μερικές από τις προτάσεις που έκανα.
Από τη δική μου τη μεριά, προτίθεμαι να συνεχίσω να παίρνω πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση και σε αυτό το πνεύμα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην παρέμβασή σας, διατυπώσατε τις αμφιβολίες σας ακόμη και για τη χάρτα σύγκλισης που ανακοινώθηκε προσφάτως. Θεωρείτε ότι αυτός είναι ο λόγος που οι πρόσφατες πρωτοβουλίες του Πρωθυπουργού δεν είχαν τα αναμενόμενα για την κυβέρνηση αποτελέσματα στις δημοσκοπήσεις;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Η χάρτα σύγκλισης, ως ιδέα, είναι χρήσιμη. Προσφέρει ένα πλαίσιο δράσης για την αναπτυξιακή πολιτική της επόμενης τετραετίας. Έχω τη γνώμη όμως, ότι ακόμα χρειάζεται σοβαρή επεξεργασία, από τεχνική άποψη. Δεν έχω την αίσθηση ότι υπάρχει συνοχή ανάμεσα στους στόχους, και δεν νομίζω ότι όλοι οι στόχοι είναι επιτεύξιμοι στο πλαίσιο των πραγματικών μεγεθών της οικονομίας. Είναι σημαντικό να δώσουμε ρεαλιστικούς, όχι υπεραισιόδοξους στόχους. Στην πολιτική, είναι πολύ μεγάλο το κόστος από τη διάψευση υψηλών προσδοκιών.
Η χάρτα σύγκλισης είναι τεχνικό κείμενο. Από μόνη της δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται να συμπληρωθεί με ένα άλλο κείμενο που επεξηγεί την πολιτική διάσταση της αναπτυξιακής πορείας.
Η ανάπτυξη δεν είναι θέμα επιτελικού σχεδίου και εξαγγελίας στόχων ούτε βέβαια επικοινωνιακής πολιτικής. Είναι μια βαθύτατα πολιτική διαδικασία που αλλάζει τις παραμέτρους της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου. Παρουσιάζοντας, λοιπόν, ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα στο κοινό πρέπει να εξηγήσουμε με ποιες συμμετοχικές διαδικασίες εμπλέκονται οι διάφορες κοινωνικές ομάδες στην ανάπτυξη, τι ζητάμε απ” αυτές και ποια θα είναι τα κριτήρια της διανομής του προϊόντος της κοινής προσπάθειας. Πρέπει, επίσης, να εξηγήσουμε πειστικά πώς θα εγγυηθούμε τις βασικές προϋποθέσεις για την ανάδειξη μιας αναπτυξιακής κουλτούρας, όπως την αξιοκρατία, τη διαφάνεια και το σύγχρονο και αποτελεσματικό δημόσιο τομέα. Πάνω απ” όλα, οφείλουμε να εγγυηθούμε τη χειραφέτηση του πολιτικού συστήματος από τους ποικιλόνομους και εξωθεσμικούς παράγοντες που εκτρέφουν τη διαφθορά και τη διαπλοκή στον τόπο μας. Είναι αυτή η πολιτική επεξεργασία, που θα μας δώσει το πολιτικό μας στίγμα και θα προσδιορίσει τη συμμαχία των κοινωνικών δυνάμεων που θα στηρίξουν την ανάπτυξη καθώς και τις εστίες των αντιστάσεων στις αναγκαίες αλλαγές, τομές και μεταρρυθμίσεις. Προσωπικά δίνω μεγάλη σημασία στην κατάρτιση ενός τέτοιου πολιτικού κειμένου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι πρόσφατες παροχές κατ” ορισμένους υπονομεύουν την πορεία της οικονομίας, κατ” άλλους καθιστούν το ΠΑΣΟΚ υπόλογο για λαϊκισμό με στόχο την με κάθε μέσο παραμονή στην εξουσία. Εσείς πώς τις προσεγγίζετε;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Πράγματι, οι πρόσφατες παροχές σήκωσαν τόσο πολλή σκόνη που κατέστησαν δύσκολη τη συνεννόηση. Ίσως τώρα μπορούμε να δούμε τα πράγματα πιο ήρεμα.
Πρώτον, κάθε χρόνο αυτή την εποχή, πριν από την κατάθεση του προϋπολογισμού, είθισται η κυβέρνηση να εξαγγέλλει το «κοινωνικό πακέτο». Πέρυσι, αν θυμάμαι καλά, ήταν το πακέτο των «φορολογικών μεταρρυθμίσεων». Φέτος, που είναι προεκλογικός χρόνος, το λεγόμενο κοινωνικό πακέτο είναι κάπως πιο απλόχερο. Αν όμως το συγκρίνετε με άλλα προεκλογικά πακέτα που δόθηκαν στο παρελθόν, θα δείτε ότι είναι εντός του πλαισίου της «ιστορικής εμπειρίας»
Δεύτερον: Δόθηκε η εσφαλμένη εντύπωση ότι αυτές οι παροχές χρηματοδοτούνται από πλεονάσματα. Έτσι, προβλήθηκαν αξιώσεις για συμμετοχή σε αυτό το πλεόνασμα και από άλλες κοινωνικές ομάδες. Ο προϋπολογισμός όμως είναι ελλειμματικός και αύξηση των παροχών οδηγεί σε ίση αύξηση του ελλείμματος. Αυτό θα ήταν σκόπιμο να είχε γίνει σαφές ευθύς εξ αρχής. Η κυβέρνηση, πάντως, μας διαβεβαιώνει ότι το συνολικό έλλειμμα θα συγκρατηθεί μέσα στα όρια που προσδιορίζει το σύμφωνο σταθερότητας.
Φοβάμαι, όμως, ότι όλη αυτή η συζήτηση δεν μπαίνει στην ουσία της κοινωνικής πολιτικής. Πρέπει να δούμε το θέμα σε ευρύτερο πλαίσιο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τι εννοείτε;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Ας πάρουμε ως παράδειγμα μια χώρα που έχει υψηλή ανεργία και συνεπώς υψηλές δαπάνες, παροχές στους ανέργους. Γιατί να λέμε ότι αυτή η χώρα έχει καλύτερο κοινωνικό σύστημα από μία άλλη χώρα που έχει προνοήσει να έχει πλήρη απασχόληση και συνεπώς μηδενικές δαπάνες για παροχές στους ανέργους; Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά άλλα παραδείγματα. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, πολλές φορές, οι λεγόμενες κοινωνικές παροχές δεν μετρούν «κοινωνική ευαισθησία», αλλά την αναποτελεσματικότητα του συστήματος παραγωγής και διανομής!
Κατά την άποψή μου, γνήσιες κοινωνικές παροχές είναι δαπάνες για την Υγεία και την Παιδεία. Φοβάμαι, όμως, ότι αύξηση των δαπανών δεν θα οδηγήσει με βεβαιότητα σε βελτίωση του κοινωνικού κράτους σε αυτούς τους τομείς όσο ο Δημόσιος Τομέας εξακολουθεί να είναι αναποτελεσματικός.
Κοινωνική πολιτική που έχει πολιτικό περιεχόμενο και σημασία είναι η ανακατανομή του εθνικού πλούτου και εισοδήματος. Αυτού του είδους η κοινωνική πολιτική όμως δεν επιτυγχάνεται με πακέτα παροχών. Ανακατανομή του εθνικού πλούτου και εισοδήματος επιτελείται στη διαδικασία παραγωγής και προϋποθέτει ανακατανομή της εξουσίας στον πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό χώρο. Αυτό το θέμα, που είναι και η πεμπτουσία της ανάπτυξης, δεν το έχουμε αγγίξει στις πολιτικές μας θέσεις. Κι όμως, είναι οι επιλογές πάνω σε αυτό το θέμα που θα έκαναν εμφανείς πολιτικές διαφορές ανάμεσα σε εμάς και τα άλλα κόμματα – θα καταδείκνυαν ποια είναι η συντηρητική και ποια η προοδευτική πρόταση. Έτσι, θα μπορούσε να δοθεί και μια πειστική απάντηση σε όλους εκείνους που κρύβονται πίσω από βολικές λύσεις «μονοδρόμων», δήθεν νομοτελειακού χαρακτήρα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πολλοί λένε ότι το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές του 2000 από το Χρηματιστήριο και έτσι θα τις χάσει. Πώς σχολιάζετε τη συγκεκριμένη άποψη;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Οι εκλογές δεν είναι μονοθεματικές. Δεν κερδίζονται ή χάνονται από μία και μόνη αιτία. Η αποτίμηση γίνεται στη βάση μιας γκάμας θεμάτων. Χωρίς αμφιβολία, όμως, η περιπέτεια του Χρηματιστηρίου παραμένει ανοικτή πληγή.
Εγώ, όπως γνωρίζετε, είχα προτείνει τη σύσταση επιτροπής της βουλής, χωρίς ανακριτικές αρμοδιότητες, η οποία, με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων, θα ερευνούσε σε βάθος όλες τις πτυχές του θέματος. Η έρευνα αυτή θα έριχνε φως στο παρασκήνιο που οδήγησε στις διαβόητες χρηματιστηριακές «φούσκες» και θα εντόπιζε τους υπεύθυνους που με τις πράξεις τους ή τις παραλείψεις τους συνέβαλαν σε χρηματιστηριακά παιχνίδια σε βάρος των μικροεπενδυτών και υπέρ λίγων και επιτήδειων. Μια τέτοια έρευνα θα συνέβαλλε στην κάθαρση αυτού του χώρου και στην αποχρέωση ενός ολόκληρου κινήματος από τυχόν ευθύνες ορισμένων προσώπων. Δυστυχώς, η σύσταση αυτής της Επιτροπής δεν προχώρησε.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τον περασμένο Μάιο κυριάρχησε το πρόβλημα της διαπλοκής. Θεωρείτε πως οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε έκτοτε η κυβέρνηση απαντούν επαρκώς στο πρόβλημα;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Ειλικρινά, θα επιθυμούσα η κυβέρνηση να είχε προχωρήσει τολμηρά. Όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα διαφθοράς και διαπλοκής. Θέλω να είμαι απολύτως σαφής και κατηγορηματικός. Αν δεν αντιμετωπίσουμε αυτά τα παρακμιακά φαινόμενα αμέσως και αποτελεσματικά, κανένα μέτρο εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης δεν θα επιτύχει.
Η διαφθορά στο Δημόσιο Τομέα δεν μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με νομοθετικές ρυθμίσεις. Η πολυνομία μάλιστα δυσχεραίνει το έργο της εξυγίανσης και προδίδει έλλειψη αποφασιστικότητας και βούλησης να προχωρήσουμε σε ρήξεις. Βέβαια, η αναβάθμιση του Δημόσιου Τομέα και η εξυγίανσή του προϋποθέτουν ρήξεις με δίκτυα και κυκλώματα τα οποία έχουν στη διάθεσή τους τα μέσα να ακυρώνουν τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των πολιτικών ηγεσιών. Πιστεύω ότι δεν θα μπορέσουμε να κτυπήσουμε τη διαφθορά, αν δεν ενημερώσουμε και πείσουμε το λαό ότι αυτή είναι μια μάχη όπου ο ίδιος πρέπει να έχει ενεργό συμμετοχή.
Η διαπλοκή αλλοιώνει την ποιότητα των δημοκρατικών θεσμών του συστήματος και αποτελεί ένα σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα στην πρόοδο αυτού του τόπου. Ιδιαίτερα αρνητικό είναι το πλέγμα οικονομικής ισχύος των προμηθευτών του Δημοσίου και ιδιοκτησίας των ΜΜΕ. Όπως και στην περίπτωση της διαφθοράς στο δημόσιο, έτσι και σε αυτή την περίπτωση δεν πιστεύω ότι θα έχουμε πραγματικές αλλαγές αν το θέμα αυτό δεν γίνει θέμα προτεραιότητας στην κοινή γνώμη. Όσοι, όμως, το προσπαθούμε, βρίσκουμε το έργο της ενημέρωσης ιδιαίτερα δυσχερές.
Πιστεύω ότι η πιο σημαντική προσφορά του πολιτικού κόσμου στην επόμενη τετραετία θα είναι να καθαρίσει τον τόπο από τη διαφθορά και τη διαπλοκή και να αποκαταστήσει έτσι την αυτονομία του και την ικανότητά του να παράγει πολιτικό έργο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Γιατί ζητάτε moratorium στις εξελίξεις στα εθνικά θέματα μέχρι τις εκλογές, όταν η κυβέρνηση θεωρεί πως η εξωτερική πολιτική αποτελεί ένα από τα ισχυρά χαρτιά της;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Πολλά μέτωπα στην εξωτερική πολιτική παραμένουν ανοικτά, κυρίως το κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η χώρα μας θα βρεθεί σύντομα μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις. Δεν έχουμε όμως κοινές θέσεις πάνω σε αυτά τα θέματα και θεωρώ επικίνδυνη την εμπλοκή τους σε εσωκομματικές ή διακομματικές αντιπαραθέσεις. Πιστεύω ότι μπορούμε να αποφύγουμε δεσμεύσεις κατά την προεκλογική περίοδο και να επιδιώξουμε ευρύτατη διακομματική συναίνεση αμέσως μετά τις εκλογές.
