ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Ολόκληρη η Ευρώπη, αλλά και η Αθήνα κατά μείζονα λόγο, παρακολούθησε και παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στη γείτονα Τουρκία. Μια ολόκληρη γενιά κομμάτων και πολιτικών βρέθηκε εν μια κυριολεκτικά νυκτί στο περιθώριο της πολιτικής ιστορίας, υποχωρώντας μπροστά στο κόμμα του κ. Ερντογάν. Θα ήθελα το σχόλιό σας για την επόμενη μέρα στην Τουρκία.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Χωρίς αμφιβολία, η θριαμβευτική είσοδος του κόμματος του Ερντογάν στην πολιτική σκηνή δημιουργεί μια εντελώς νέα κατάσταση στη γείτονα χώρα. Τώρα, ένα κόμμα στο οποίο έχουν επενδύσει φτωχά και υστερημένα στρώματα της κοινωνίας αλλά προσηλωμένο στις αξίες της παραδοσιακής Τουρκίας, καλείται να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στην οικονομία, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, να προχωρήσει στο δημοκρατικό και οικονομικό εκσυγχρονισμό που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή πορεία και να ικανοποιήσει το πιεστικό αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανακούφισης των λαϊκών μαζών στην ύπαιθρο και τα αστικά κέντρα. Και όλα αυτά, κάτω από τη σφικτή κηδεμονία και το άγρυπνο μάτι του Κεμαλικού κατεστημένου, με κύριο εκφραστή του το στρατό. Όλα αυτά μαζί αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα που σίγουρα, αν όχι στο άμεσο μέλλον τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, προοιωνίζει συγκλονιστικές πολιτικές εξελίξεις που σήμερα δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε την κατεύθυνσή τους.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Έχει αλήθεια να προσδοκά η Αθήνα κάτι διαφορετικό από την Άγκυρα κάτω από τα νέα δεδομένα; Ανοίγει ή κλείνει ο δρόμος της προσέγγισης των δύο χωρών;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Όσοι ελπίζουν ότι η Τουρκία θα αλλάξει ουσιαστικά τη στάση της απέναντι στην Ελλάδα και τον Ελληνισμό θα απογοητευθούν για μία ακόμη φορά. Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας δεν είναι υπόθεση κομμάτων, είναι στα χέρια του Κεμαλικού καθεστώτος που θα συνεχίσει να έχει το πάνω χέρι.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Το Κυπριακό κατά κοινή ομολογία αποτελεί το μεγάλο «αγκάθι» στις σχέσεις των δύο χωρών. Η ΕΕ έχει ήδη δρομολογήσει τις εξελίξεις για την ένταξη της μεγαλονήσου στους κόλπους της, ο πρωθυπουργός περιοδεύει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την προώθηση του θέματος αυτούς στους κόλπους των εταίρων μας, ο ΟΗΕ κινείται σε ανάλογη κατεύθυνση και η Τουρκία βρίσκεται στην επόμενη μέρα μιας (γιατί όχι;) πολιτικής αλλαγής. Βλέπετε με αισιοδοξία το θέμα της ένταξης, με ότι αυτό συνεπάγεται, της Κύπρου στην ΕΕ; Δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού βλέπετε επιτέλους στην άκρη του τούνελ;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Από το Ελσίνκι μέχρι σήμερα, η ενταξιακή πορεία της Κύπρου έχει αναπτύξει τέτοια δυναμική που δεν μπορεί να σταματήσει. Άλλωστε, οι εταίροι μας γνωρίζουν ότι δεν θα συναινέσουμε σε διεύρυνση της Ε.Ε., χωρίς την Κύπρο. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι η ένταξη αλλά το «τίμημα» που μας πιέζουν να καταβάλουμε.
Βέβαια, η λύση του Κυπριακού δεν είναι προϋπόθεση για την ένταξη, αλλά η αναμενόμενη κατάθεση πρότασης από τον Γ.Γ. του ΟΗΕ εμπλέκει σοβαρά τα πράγματα. Αν η πρόταση είναι στο πνεύμα του σχεδίου που «διέρρευσε» προ ημερών, πιστεύω ότι οφείλουμε να την απορρίψουμε, χωρίς δισταγμό, και να μην δεχθούμε να ενταχθεί ούτε εμμέσως στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής στην Κοπεγχάγη. Αν πέσουμε στην παγίδα και δεχθούμε να συνεχίσουμε το διάλογο στη βάση ενός σχεδίου το οποίο εν τοις πράγμασι αναιρεί τις αποφάσεις του ΟΗΕ, οι προοπτικές για την Κύπρο και τον Ελληνισμό θα είναι άκρως δυσοίωνες.
Γι΄ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να ενεργοποιηθούμε να στηρίξουμε τη Λευκωσία και την Αθήνα να σταθούν σε αυτή τη θέση. Πρέπει όμως να σας πω ότι είμαι πολύ ανήσυχος γιατί αντί προσπαθειών κινητοποίησης της κοινής γνώμης διακρίνω προσπάθειες «ωραιοποίησης» ενός επερχόμενου συμβιβασμού. Σε αυτές τις κρίσιμες ώρες δεν υπάρχουν περιθώρια παράκαμψης της ευθύνης. Οφείλουμε όλοι να τοποθετηθούμε απέναντι σε αυτήν την πρόκληση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου εξωτερικών και ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου επικρίθηκε πολύ και από πολλούς τα τελευταία χρόνια για την ακολουθούμενη πολιτική «προσέγγισης» σε σχέση με την Τουρκία. Μίλησαν για τη «διπλωματία του ζεϊμπέκικου» και με αφορμή τα πρόσφατα θλιβερά γεγονότα στον ποδοσφαιρικό αγώνα του ΠΑΟ με τη ΦΕΝΕΡ στην Κων/λη, για διπλωματία του … ποδοσφαίρου. Νιώθετε ικανοποιημένος από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Δεν μπορεί κανείς να είναι ικανοποιημένος με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα. Είναι βέβαια ευθύνη της διπλωματίας να αναζητεί ευκαιρίες βελτίωσης του κλίματος. Γι΄ αυτό δεν βλέπω τίποτα το μεμπτό σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, αρκεί αυτές να μην δημιουργούν προσδοκίες πραγματικής προσέγγισης. Σημειώνω ότι στις δικές μας χειρονομίες καλής θέλησης, η Τουρκία δεν έδειξε κανένα σημάδι αλλαγής της θέσης της. Αντίθετα, έχει αυξήσει τις προκλήσεις της στην Κύπρο και στο Αιγαίο και τις τελευταίες ημέρες βλέπουμε μία κλιμάκωση των προκλήσεών της. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει έδαφος για να καλλιεργούμε ελπίδες.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Μια και ο λόγος προηγουμένως για τα περί ποδοσφαίρου, σας βρίσκει θετικά διακείμενο η προσπάθεια για τη συνδιοργάνωση του ΕΥΡΩ 2008 από Ελλάδα και Τουρκία;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Θα ήμουν θετικός αν εκτιμούσα ότι από σήμερα μέχρι το 2008 θα υπάρξει ουσιαστική προσέγγιση. Εξακολουθώ να διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Να γυρίσουμε σελίδα κ. Αρσένη. Ο πρωθυπουργός στο ΕΓ μίλησε για «καμπανάκι» αναφερόμενος στο αποτέλεσμα των δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών. Άφησε ακόμη αιχμές για πρόσωπα και συμπεριφορές της εξουσίας που συνέτειναν στο αποτέλεσμα. Ποιο είναι τελικά το περιβόητο μήνυμα για το ΠΑΣΟΚ; Μήπως πια είναι επιτακτική η ανάγκη ριζικών αλλαγών σε πρόσωπα και πολιτικές;
Ειλικρινά, δεν έχετε την αίσθηση ότι το ΠΑΣΟΚ απομακρύνεται συνεχώς πολιτικά και ιδεολογικά από τα κοινωνικά στρώματα εκείνα που επί σχεδόν 30 χρόνια παραδοσιακά στήριζε και στηριζόταν;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Χωρίς αμφιβολία, πρόσωπα και συμπεριφορές εξουσίας έπαιξαν αρνητικό ρόλο. Αλλά, πιστεύω ότι το μήνυμα των εκλογών είναι άλλο: ευρύτατα λαϊκά στρώματα, στην ύπαιθρο και στα αστικά κέντρα, μας κρίνουν άτολμους και αναποτελεσματικούς διαχειριστές ενός σαθρού οικοδομήματος και μας ζητούν να γίνουμε πάλι κίνημα αλλαγής, τολμηρών μεταρρυθμίσεων, κοντά στο λαό.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Μήπως αυτή η απομάκρυνση είναι η αιτία που το ΠΑΣΟΚ, άκομψα κατά τον ίδιο το ΣΥΝ, προσπάθησε να αναθερμάνει αυτό το χρόνιο, χωρίς όμως αίσιον και ευτυχές τέλος, φλερτ με την αριστερά; Υπάρχει τελικά περιθώριο συνεργασίας των δύο χώρων και σε ποιά βάση κ. Υπουργέ;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Δυνατότητες συνεργασίας με την αριστερά υπάρχουν αλλά παραμένουν ανεκμετάλλευτες. Κάθε προσπάθεια συνεννόησης κορυφής, όταν μάλιστα εμπεριέχει στοιχεία τακτικισμού, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Χρειάζεται μια διαφορετική προσέγγιση.
Πρώτα απ΄ όλα, το ΠΑΣΟΚ οφείλει να κλείσει μια εκκρεμότητα μέσα στο δικό του το σπίτι, μία εκκρεμότητα που υπάρχει από το 1996. Οφείλει, με ουσιαστικό και ειλικρινή διάλογο, να διαμορφώσει τις συνθήκες για μια πραγματική ενότητα, με όρους πολιτικούς, που θα διασφαλίσει την επανασύνδεσή του με τα ευρύτερα κοινωνικά προοδευτικά στρώματα.
Σε δεύτερη φάση, το ΠΑΣΟΚ θα μπορέσει να προσεγγίσει αξιόπιστα τη συνεργασία με άλλες δυνάμεις της αριστεράς και πάνω σε μία συγκεκριμένη πλατφόρμα για την αντιμετώπιση των σοβαρών κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων του τόπου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Πολύς λόγος έγινε στις τελευταίες εκλογές, με αφορμή την παρουσία, το λόγο αλλά και το ποσοστό που συγκέντρωσε ο Γ. Καρατζαφέρης, για φαινόμενο γέννησης ακροδεξιάς στην Ελλάδα. Συμμερίζεστε την ανησυχία αυτή;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Η ιστορική ακροδεξιά έχει οριστικά κλείσει τον κύκλο της. Αυτό που παρατηρούμε είναι η εμφάνιση κινημάτων διαμαρτυρίας λαϊκίστικων τάσεων και κοινωνικού συντηρητισμού. Αυτά τα συμπτώματα θα συνεχίζουν να υπάρχουν και θα ενδυναμώνουν όσο τα κόμματα δεν μπορούν να ενσωματώσουν και να προσφέρουν προστασία και προοπτική σε λαϊκά στρώματα που αισθάνονται ότι ο εκσυγχρονισμός τους αδικεί και τους περιθωριοποιεί. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι η αναγέννηση της ακροδεξιάς αλλά η δομική κρίση των κομμάτων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Σε λίγες εβδομάδες θα συζητηθεί στην ολομέλεια της Βουλής ο Γενικός Κρατικός Προϋπολογισμός του 2003, τα μεγέθη του, κυρίως στους ρυθμούς ανάπτυξης και εσόδων, δεν είναι τα αναμενόμενα. Η ΝΔ από την πλευρά της εξαπέλυσε δριμύτατη επίθεση κατά της κυβέρνησης. Δεν μιλά πλέον απλά για «δημιουργική λογιστική» αλλά για ευθέως «εξαπάτηση» τόσο του ελληνικού λαού όσο και των ευρωπαίων εταίρων μας. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου οικονομίας μπορεί να μιλά για τον κοινωνικό χαρακτήρα του προϋπολογισμού αλλά ήδη το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε στα 157 δις ευρώ. Θα ήθελα την τοποθέτησή σας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Όπως έχω επανειλημμένα τονίσει, η πορεία της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται κυρίως από την ικανότητά μας να διευρύνουμε ανταγωνιστικά την παραγωγική μας βάση και να κλείσουμε το διευρυνόμενο παραγωγικό έλλειμμα, δηλαδή το χάσμα μεταξύ της σημερινής παραγωγής και ζήτησης. Εξαρτάται κυρίως από πόσο αποτελεσματικά χρησιμοποιούμε τους πόρους που έχουμε στη διάθεσή μας, συμπεριλαμβανομένων και των πόρων από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, για βελτίωση και αναδιάρθρωση της αγροτικής μας παραγωγής, για τεχνολογικά αναβαθμισμένη βιομηχανική παραγωγή και για αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών, ιδιαίτερα στον τουρισμό.
Ανησυχώ επομένως, όταν βλέπω ότι η καθαρή ιδιωτική αποταμίευση έχει μειωθεί από 18% του ΑΕΠ το 1992 σχεδόν στο 5% το 2002, όταν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων είναι κατοικίες και έργα υποδομών που ναι μεν βελτιώνουν τη ζωή μας σήμερα αλλά δεν εγγυώνται ότι το εισόδημά μας θα αυξάνεται στο μέλλον και ανησυχώ όταν το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, που αποτελεί δείκτη ανταγωνιστικότητας, έχει ξεπεράσει το 14% του ΑΕΠ. Η αύξηση των παλαιών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους θέτουν κάποιους πρόσθετους χρηματοδοτικούς περιορισμούς αλλά δεν είναι εκεί το βασικό πρόβλημα.
Το ζήτημα είναι τι κάνεις με τους πόρους που δανείζεσαι, αν τους χρησιμοποιείς σωστά, επενδύοντάς τους παραγωγικά ή αν τους σπαταλάς υποθηκεύοντας το μέλλον σου. Επομένως, αν δεν θέλουμε το 2006 να έχουμε μια μεγάλη οικονομική κρίση, πρέπει σήμερα – και έχουμε ήδη αργήσει – να ανασυνταχθούμε για να αυξήσουμε τις επενδύσεις σε εξοπλισμό, σε ανθρώπινο κεφάλαιο και τεχνολογική καινοτομία και να βελτιώσουμε την ποιότητα της παραγωγής μας. Καθυστερήσεις στην εκταμίευση πόρων, σπατάλες, μη παραγωγικές τοποθετήσεις πόρων, κακή διοίκηση και διαφθορά αποτελούν νάρκες στα θεμέλια της οικονομίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Τι άραγε καλύτερο μπορεί σε πρακτικό, απτό επίπεδο ο έλληνας φορολογούμενος να περιμένει για τον οικογενειακό του προϋπολογισμό από την ακολουθούμενη οικονομική πολιτική;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Αν λάβει κανείς υπόψη του τη μείωση που έχει επέλθει στην ιδιωτική αποταμίευση και τη διευρυνόμενη κοινωνική πίεση για δημόσια αγαθά και υπηρεσίες (παιδεία, υγεία, κοινωνική πρόνοια κλπ), τα περιθώρια για ουσιαστική μείωση των φόρων είναι ελάχιστα. Επομένως, αν και μπορούν να υπάρξουν απλοποιήσεις και βελτιώσεις με τα μέτρα που προωθεί η Κυβέρνηση για ένα πιο αποδοτικό φορολογικό σύστημα, δεν μπορεί κανείς να περιμένει ουσιαστική ελάφρυνση του φορολογικού βάρους.
Αυτό όμως που θα βελτίωνε κάθε οικογενειακό προϋπολογισμό είναι η βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών, ιδιαίτερα στην εκπαίδευση και στην υγεία. Όσο καλύτερα γίνουν τα δημόσια σχολεία και τα δημόσια νοσοκομεία και όσο πιο αποτελεσματική γίνει η δημόσια διοίκηση, τόσο μικρότερο το βάρος για ιδιωτικές δαπάνες από τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Αυτή είναι και η μεγάλη πρόκληση για την Κυβέρνηση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Με το χρηματιστήριο τι γίνεται; Δεν έχετε την ανάγκη να πείτε κάτι πέραν εκείνου του απίστευτου «ας πρόσεχαν» σε όλους εκείνους που πίστεψαν την υπεραισιοδοξία (για να το πω κομψά) της κυβέρνησης και επί σχεδόν 3 χρόνια χάνουν τα κεφάλαιά τους;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παρατεταμένη κρίση στο χρηματιστήριο έχει επιβαρύνει σημαντικά πάρα πολλά νοικοκυριά. Είναι άλλωστε και ο βασικός λόγος πίσω από τη μείωση της ιδιωτικής αποταμίευσης, την υπερχρέωση πολλών νοικοκυριών και την ύφεση στην οικονομία. Οπωσδήποτε έγιναν λάθη από όλες τις μεριές, πολλοί επενδυτές, στο βωμό του εύκολου κέρδους, έφτασαν μέχρι και σε δανεισμό για να επενδύσουν σε γνωστές και άγνωστες επιχειρήσεις, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επέτρεψε την είσοδο πολλών νέων επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο χωρίς επαρκείς ελέγχους και κατάλληλους ρυθμιστικούς κανόνες και, τέλος, η Κυβέρνηση δεν προειδοποίησε εγκαίρως τον κόσμο και μάλλον συνέβαλε στην αδικαιολόγητη αύξηση των τιμών του Χρηματιστηρίου το 1998-1999. Ελπίζω ότι η εμπειρία αυτή έγινε μάθημα σε όλους και από εδώ και πέρα η όποια ανάκαμψη του Χρηματιστηρίου θα βασίζεται σε προσεκτικές επενδύσεις, σε βιώσιμες και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις στο πλαίσιο μιας διαφανούς και καλά ρυθμιζόμενης κεφαλαιαγοράς.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ:
Η ένταξη στη ζώνη του ευρώ βοήθησε τελικά κ. Υπουργέ ή δημιούργησε προβλήματα, όπως, για παράδειγμα, η έκρηξη των πληθωριστικών πιέσεων και της ακρίβειας στην αγορά;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ:
Βραχυπρόθεσμα, η εισαγωγή του ευρώ ενίσχυσε την αύξηση των τιμών, ιδιαίτερα στα τρόφιμα και στις υπηρεσίες. Τα 40 λεπτά στρογγυλοποιήθηκαν και έγιναν γρήγορα 1 ευρώ. Αυτό όμως σημαίνει αύξηση 150% και σημαντική μείωση της αγοραστικής δύναμης όλων μας.
Δεν πιστεύω όμως ότι η εισαγωγή του ευρώ δημιουργεί μόνιμες πληθωριστικές πιέσεις. Αντίθετα, μακροπρόθεσμα, η ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του Ευρώ έχει θετικά αποτελέσματα καθώς διευκολύνει τις εμπορικές συναλλαγές, μειώνει την αβεβαιότητα για την τιμή του συναλλάγματος και δημιουργεί ένα πιο σταθερό πλαίσιο για την οικονομία. Αρκεί βέβαια να βελτιώσουμε τις αναπτυξιακές επιδόσεις και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας ώστε να μην έχουμε να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον βασικά προβλήματα χρηματοδότησης και υπερχρέωσης.
