ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟΓΡΑΜΜΑΤΗ ΓΡΑΦΗ ΔΕΝ ΣΥΜΠΕΡΙΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τελικά, κύριε Αρσένη, αν και είμαστε ακόμη στην αρχή της συμμετοχής μας στην Ευρωζώνη, τα μηνύματα από τον χώρο της οικονομίας δεν είναι και τόσο ευχάριστα Τέλος πάντων, δεν διαφέρουν και τόσο από τα μηνύματα της προ ΟΝΕ εποχής: Υψηλός πληθωρισμός, αρκετά και έντονα διατυπωμένα αιτήματα για μεγαλύτερες μισθολογικές ενισχύσεις, άρνηση από την κυβέρνηση να τα ικανοποιήσει Κάτι δεν πήγε καλά, ή απλώς καλλιεργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες για το νέο ευρω-περιβάλλον;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Τα προβλήματα στα οποία αναφέρεσθε αφορούν τη δομή της παραγωγής και συνόδευσαν την ελληνική οικονομία σε όλη την μεταπολεμική περίοδο και πριν και μετά την ΟΝΕ.
Η ΟΝΕ, δηλαδή η προσχώρηση της Ελλάδας στη Λέσχη του Ευρώ, δεν συνεπάγεται αυτόματη επίλυση αυτών των προβλημάτων. Αντίθετα μάλιστα, τα προβλήματα οξύνονται γιατί, μετά την ΟΝΕ, δεν διαθέτουμε τον ίδιο βαθμό ελευθερίας στην άσκηση της οικονομικής μας πολιτικής για να αντισταθμίσουμε αλλαγές στην ανταγωνιστικότητά μας. Έτσι, η υποχώρηση της ανταγωνιστικότητάς μας δεν μπορεί πλέον να «διορθωθεί» με παραδοσιακά εργαλεία όπως η συναλλαγματική ή η νομισματική πολιτική αλλά με κατ΄ ευθείαν, άμεσες παρεμβάσεις είτε για τη μείωση του κόστους και φυσικά του βιοτικού επιπέδου είτε για τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Τέτοιου είδους παρεμβάσεις, όμως, δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί εύκολα η πολιτική μας κουλτούρα ούτε να αφομοιώσει η δομή της παραγωγής και η διάρθρωση της εξουσίας. Αυτά τα αυτονόητα θα έπρεπε βέβαια να είχαν εξηγηθεί στον πολίτη, έτσι ώστε να μη δημιουργηθούν ψευδείς προσδοκίες για το νέο ευρωπεριβάλλον. Δυστυχώς, εμείς που επιμέναμε «πρώτα η πραγματική σύγκλιση» δεν εισακουσθήκαμε τότε. Αλλά, έστω και τώρα, μετά τη νομισματική ένωση, πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στο βασικό πρόβλημα της οικονομίας μας, που είναι η χαμηλή μας παραγωγικότητα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δηλαδή, δεν είχε πραγματικά ο πρωθυπουργός τη δυνατότητα σε λίγες μέρες στην ΔΕΘ να εξαγγείλει κάτι περισσότερο από «φορολογικές ελαφρύνσεις», όπως τουλάχιστον αναμένεται;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Οι φορολογικές ελαφρύνσεις αποτελούν πάντα ένα δημοφιλές μέτρο. Οι ελαφρύνσεις όμως αυτές δεν πρέπει να συνεπάγονται μείωση των δαπανών για την παιδεία, την υγεία και για τον εκσυγχρονισμό της υποδομής του δημόσιου τομέα. Προσωπικά δεν είμαι αισιόδοξος ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια φορολογικών ελαφρύνσεων με αυτές τις προϋποθέσεις και πιστεύω ότι καλό θα ήταν ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ να μην εστιάσει την ομιλία του σε φορολογικές ελαφρύνσεις αλλά να ρίξει το βάρος στην ανάγκη ενός δεσμευτικού προγράμματος για την κάλυψη του «παραγωγικού ελλείμματος» που μαστίζει τη χώρα μας.
Βέβαια, η πραγματική σύγκλιση, η κάλυψη δηλαδή του παραγωγικού μας ελλείμματος, απαιτεί αλλαγή του διαχειριστικού χαρακτήρα της οικονομικής μας πολιτικής. Δεν αρκεί η απαρίθμηση συγκεκριμένων μέτρων που μπορούν να έχουν άμεσα ή έμμεσα κάποια επίπτωση στο επίπεδο της παραγωγικότητας. Εδώ χρειάζεται κάτι πολύ πιο βασικό. Χρειάζεται ανατροπή αξιών που χαρακτηρίζουν σήμερα την παραγωγή καθώς και τις συναλλαγές με το δημόσιο. Η πρόκληση δηλαδή έχει μια ευρύτερη πολιτική σημασία. Με λίγα λόγια αυτό που απαιτείται είναι ένα πρόγραμμα μετάβασης από μια οικονομία χαμηλής παραγωγικότητας και υψηλής διαφθοράς σε μια οικονομία διαφάνειας, υγιούς ανταγωνισμού, όπου στηρίζεται και επιβραβεύεται η δημιουργική προσπάθεια.
Αυτή είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζει ο πολιτικός κόσμος. Μακάρι να ανοίξει επιτέλους ένας σοβαρός και υπεύθυνος διάλογος για τα θέματα αυτά. Δεν έχουμε άλλωστε περιθώρια χρόνου. Εάν δεν αρχίσουμε τώρα, έστω και αργά, μια πορεία ανατροπής των παραδοσιακών συνηθειών μας θα αντιμετωπίσουμε δυσάρεστες εκπλήξεις μετά το 2005. Το έχω πει και δεν θα πάψω να το επαναλαμβάνω ότι, εάν δεν γίνουν τώρα σοβαρές τομές για την αντιμετώπιση του παραγωγικού μας ελλείμματος, θα πρέπει να περιμένουμε σοβαρή οικονομική κρίση μετά το 2005.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πάντως, δεν είναι αυτό και το καλύτερο περιβάλλον για ένα κόμμα λίγο πριν από μία κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση όπως αυτή του Οκτώβρη Ακόμα κι αν συμφωνήσει κανείς με την εκτίμηση ότι οι δημοτικές εκλογές δεν έχουν χαρακτήρα δημοψηφίσματος για την κυβέρνηση. Αλήθεια, συμμερίζεστε εσείς αυτή την εκτίμηση;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Η κάλπη είναι κάλπη. Και κάθε λαϊκή ετυμηγορία εμπεριέχει ένα πολιτικό μήνυμα που, εκ των πραγμάτων, σφραγίζει τις εξελίξεις. Η προσπάθεια, ωστόσο, της ΝΔ να μετατρέψει τις εκλογές του Οκτωβρίου σε δημοψήφισμα είναι ανεδαφική και ολίγον ανιστόρητη.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να διακινδύνευα την ερώτηση, πού θα βάζατε εσείς τον «πήχυ» για το ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές για τους Δήμους και τις Νομαρχίες;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Δεν θεωρώ τις Δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές ως ένα άλμα εις ύψος! Είναι μάλλον ένα σημαντικό ορόσημο του μαραθωνίου προς τις εθνικές εκλογές του 2004, ένα ορόσημο του οποίου τα ποιοτικά χαρακτηριστικά θα είναι εξίσου ουσιώδη με τα ποσοτικά. Δεν βάζω «πήχυ». Περιμένω τη συνολική εικόνα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ένα αρνητικό αποτέλεσμα, εκτιμάτε ότι θα αλλάξει το μάλλον ήπιο, το τελευταίο διάστημα, κλίμα στο εσωτερικό του κόμματός σας;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, θέλω να ελπίζω ότι θα αναλυθεί και θα συζητηθεί ειλικρινά, ουσιαστικά και δημιουργικά στα όργανα του κόμματος. Η χειρότερη πολιτική είναι να κρύβεται κανείς πίσω από το δάχτυλό του
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να γυρίσουμε λίγο τώρα στα μεγάλα κοινωνικά θέματα. Παράδειγμα: Βλέπουμε αναταραχή στον χώρο της Παιδείας. Διαφαίνεται αδιέξοδο στα Πανεπιστήμια. Περάσαμε λέτε από το «Κάτσε καλά Γεράσιμε» στο «Κάτσε καλά Κυβέρνηση»;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Δεν νομίζω ότι ο κόσμος λέει «κάτσε καλά κυβέρνηση». Νομίζω ότι λέει «να μην καθήσει η Παιδεία», να μην αποικοδομηθεί η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Μπορεί το «Κάτσε καλά Γεράσιμε» να ήταν μια φωνή ότι εμείς προχωρήσαμε πολύ γρήγορα και κάπως απότομα, δεν την ακούω όμως τώρα που η πρόσβαση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα εξασφαλίζεται, χάρη στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, για όλους τους αποφοίτους (85.000 αντί 42.500 παιδιά).
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είναι, πάντως και οι αγρότες Έχουμε σε εξέλιξη και τα περί τρομοκρατίας. Μπαίνουμε λέτε σε θερμό πολιτικά φθινόπωρο;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Δεν μπαίνουμε απλά σε ένα θερμό φθινόπωρο, αλλά σε μια μακρά – πολυετή – θερμή περίοδο συσσωρευμένων αδιεξόδων και δυσεπίλυτων προβλημάτων. Το αγροτικό, η τρομοκρατία, η Παιδεία για την οποία σας μίλησα, η οικονομία, περιγράφουν τα μεγάλα ελλείμματα αυτού του τέλους της μεταπολιτευτικής εποχής. Είναι ο φαύλος κύκλος που πρέπει να σπάσουμε για να μπει ο τόπος πραγματικά στον 21ο αιώνα Οι τομές και μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται, οι αλλαγές που, εκ των πραγμάτων, επιβάλλονται, προδιαγράφουν μια μακρά περίοδο πολιτικών και κοινωνικών ανακατατάξεων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έχουμε ανηφόρα μπροστά μας. Ή κατηφόρα – αν εξακολουθήσουμε να αποφεύγουμε την ουσία των προβλημάτων και προκλήσεων που μας θέτουν οι καιροί
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τελικά, φαίνεται να ήταν «απλό» το να εντοπιστεί μία .. «οικογενειακή» τρομοκρατική οργάνωση. Ή μήπως δεν είναι έτσι όπως φαίνονται τα πράγματα με τα μέχρι τώρα δεδομένα;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Τίποτε δεν είναι απλό, ούτε δεδομένο στα θολά νερά της τρομοκρατίας. Τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται, και τίποτε δεν φαίνεται όπως είναι. Υπήρξε ασφαλώς μία αδιαμφισβήτητη επιτυχία: η επιχειρησιακή εξάρθρωση της 17Ν. Αλλά το νήμα της τρομοκρατίας, που στιγμάτισε την μεταπολιτευτική μας δημοκρατία, μόλις άρχισε να ξετυλίγεται. Σε ποιους ακριβώς λαβυρίνθους οδηγεί, μόνο ο χρόνος θα δείξει.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Φαίνεται ωστόσο, ότι πάμε και σε ένα «καυτό» χειμώνα, αυτή τη φορά για τα εθνικά μας θέματα. Υπάρχουν εξελίξεις στο Κυπριακό (ένταξη, διάλογος για λύση του πολιτικού προβλήματος). Ποιες είναι οι απόψεις σας;
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Δεν συμμερίζομαι την άκρατη αισιοδοξία που επικρατεί σε πολλούς κύκλους. Ξέρετε, εδώ και πολλούς μήνες, έχω πει ότι πρέπει να περιμένουμε μετά βεβαιότητας πρωτοβουλία από τον Γ.Γ. του ΟΗΕ ο οποίος σε κρίσιμη στιγμή, κατά πάσα πιθανότητα πριν από τις 18 Οκτωβρίου, θα παρουσιάσει ένα νέο πλαίσιο «επίλυσης» του Κυπριακού. Έχω προειδοποιήσει ότι μια τέτοια πρωτοβουλία θα δημιουργήσει σοβαρές εμπλοκές στην ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. γιατί χωρίς καμία αμφιβολία θα ασκηθούν σημαντικές πιέσεις για την αποδοχή αυτού του πλαισίου ως βάση επίλυσης του Κυπριακού, πριν από την ένταξη της Κύπρου. Για το ότι το πλαίσιο αυτό θα αντιβαίνει βασικές αρχές των ελληνικών θέσεων δεν έχω καμία αμφιβολία. Για να αντιμετωπίσουμε όμως τις πιέσεις – για να μην πω τους εκβιασμούς – θα πρέπει από τώρα να ετοιμάσουμε τη δική μας στρατηγική και, πάνω από όλα, να ενημερώσουμε τον κόσμο, να ζητήσουμε την εγρήγορση και τη στήριξή του. Έτσι μόνο θα αποφύγουμε να πιούμε το «πικρό ποτήρι».
Πιστεύω ότι είναι σφάλμα να μην ενημερώνεται εγκαίρως ο ελληνικός λαός για θέματα που βρίσκονται σε εξέλιξη και που θα μπορούσαμε να τις αντιμετωπίσουμε διαφορετικά, αν είχαμε μια έγκαιρη ενημέρωση και κινητοποίηση. Η εμπειρία που είχαμε στην περίπτωση του Ευρωστρατού νομίζω ότι αρκεί να καταδείξει πόσο σημαντική είναι η πολιτική συζήτηση και η ενημέρωση πριν από τις εξελίξεις και όχι μετά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εκτός των άλλων, έχουμε και την ελληνική προεδρία. Ποιο είναι το μεγάλο «στοίχημα» για την Αθήνα, τούτη την περίοδο; Ποια νομίζετε ότι πρέπει να είναι η ελληνική «σφραγίδα στην Ευρώπη, την περίοδο της προεδρίας
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Το ζήτημα της διεύρυνσης της Ε.Ε. και των συνεπειών της διεύρυνσης θα είναι ασφαλώς θέματα τα οποία θα κληρονομήσουμε και που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς. Τα θέματα όμως που θα ξεχώριζα ως αυτά που πρέπει να δώσουν το στίγμα της ελληνικής προεδρίας είναι το δημογραφικό πρόβλημα της Ε.Ε. και τη μεταναστευτική της πολιτική. Σε όλα τα μέρη του κόσμου αρχίζει ένας προβληματισμός για τη μελλοντική σύνθεση των πληθυσμών και για την ανταγωνιστική βιωσιμότητα μεγάλων κοινωνικών συγκροτημάτων. Στη Βόρειο Αμερική έχουν ήδη προχωρήσει σε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Επίσης, στην Ασία γίνονται σημαντικές αλλαγές. Η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει οραματικά το μέλλον της και την πληθυσμιακή της σύνθεση πενήντα χρόνια από σήμερα, να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της γήρανσης των ευρωπαϊκών πληθυσμών και να δει το θέμα της μετανάστευσης μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που θα λαμβάνει υπόψη του όχι μόνο οικονομικά κριτήρια αλλά και πολιτιστικά. Και σε αυτό το πλαίσιο να καθορισθεί μια μακροχρόνια πολιτική απέναντι στην υπογεννητικότητα της Ευρώπης και τη μετανάστευση.
