Το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας – Κύπρου παραμένει μόνο στα χαρτιά, τονίζει ο πρώην Υπουργός Εθνικής Άμυνας και θεμελιωτής του Δόγματος, Γεράσιμος Αρσένης. Σε αποκαλυπτική συνέντευξή του στη «Σημερινή», με την ευκαιρία της συμπλήρωσης σήμερα 12 χρόνων από τότε που ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και ο Πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης αποφάσισαν στην Αθήνα το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου, ο κ. Αρσένης υποστηρίζει ότι το Δόγμα ουσιαστικά λειτούργησε με ταχύτατους ρυθμούς επί πρωθυπουργίας του Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργίας του ιδίου στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, και άρχισε να «χαλαρώνει», για να παραμείνει στη συνέχεια μόνο στα χαρτιά με την ανάληψη της προεδρίας της ελληνικής Κυβέρνησης από τον Κώστα Σημίτη. Από το 1996, δηλαδή επί διακυβερνήσεως Κώστα Σημίτη, αναφέρει ο κ. Αρσένης, άρχισε να εφαρμόζεται μια αναθεωρημένη εξωτερική πολιτική, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας ήταν η βήμα προς βήμα προσέγγιση Ελλάδας Τουρκίας , με προορισμό την «ομαλοποίηση των σχέσεων».
Ο πρώην Υπουργός Εθνικής Άμυνας τονίζει στη συνέντευξή του ότι οι τουρκικές προκλήσεις που επέβαλαν το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου δεν έχουν παύσει, και εκφράζει την άποψη ότι επιβάλλεται να ξαναδούμε την αναγκαιότητα ουσιαστικής επαναφοράς του Δόγματος του ΕΑΧ, ιδίως σε μία περίοδο που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ρευστότητα και αμοιβαιότητα στην ευρύτερη περιοχή.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πριν από 12 χρόνια, οι Ανδρέας Παπανδρέου και Γλαύκος Κληρίδης, επί υπουργίας σας, αποφάσισαν στην Αθήνα τη δημιουργία του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Ποιες ανάγκες το επέβαλαν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Θα πρέπει ν” ανατρέξουμε στο κλίμα της εποχής εκείνης. Υπήρχαν σαφείς προκλήσεις από πλευράς Τουρκίας και έναντι της Ελλάδας και έναντι της Κύπρου. Οι επεκτατικές προθέσεις του στρατιωτικού κατεστημένου της Τουρκίας ήταν εμφανείς. Από τη μια μεριά επεδίωκαν ουσιαστικά την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λοζάνης, κυρίως σε ό,τι αφορά τις πρόνοιές της για τη Θράκη και το Αιγαίο, και από την άλλη δεν έκρυβαν τις απώτερες επιδιώξεις για έναν εκ των πραγμάτων εκτουρκισμό της Κύπρου. Απέναντι σ” αυτές τις προκλήσεις θα έπρεπε να σταλεί ένα διπλό μήνυμα: Πρώτον, ότι σε επίπεδο πολιτικό η Ελλάδα και η Κύπρος λειτουργούν συντονισμένα και συναποφασίζουν για μια εθνική στρατηγική και, δεύτερον, σε επίπεδο στρατιωτικό η Ελλάδα και η Κύπρος θεωρούν το μέτωπο Θράκη – Αιγαίο – Κύπρος ως ενιαίο, που επιβάλλει το συντονισμό των στρατιωτικών δυνάμεων για αντιμετώπιση οποιασδήποτε επιβουλής. Αυτό ήταν το γενικότερο πνεύμα, το οποίο εγώ, ως Υπουργός Εθνικής Άμυνας, μαζί με τον κ. Κληρίδη και τον Κύπριο Υπουργό Άμυνας Κώστα Ηλιάδη επεξεργάστηκα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Το κλίμα αυτό θεωρείτε ότι έχει αλλάξει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Περάσαμε από διάφορες κινήσεις σε διπλωματικό επίπεδο, αλλά εμένα προσωπικά τίποτε δεν με έχει πείσει ότι οι βασικές επιδιώξεις της Τουρκίας έχουν αλλάξει. Αντίθετα, νομίζω ότι εμμένουν σε μια σταθερή γραμμή, η οποία έχει χαραχθεί εδώ και χρόνια.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Από ποιους σκοπέλους πέρασε το Δόγμα; Θυμόμαστε, χαρακτηριστικά, τις πιέσεις που ασκούνταν για να μην πετάξουν ελληνικά μαχητικά στην άσκηση «Νικηφόρος».
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Προσωπικά θα ομαδοποιούσα τα προβλήματα ως εξής: Πρώτον, θα έπρεπε να σπάσει η μια ηττοπαθής άποψη εδώ στην Ελλάδα, ότι «η Κύπρος είναι μακριά» και ότι δεν είναι δυνατόν να τη στηρίξουμε στρατιωτικά. Έδωσα ιδιαίτερη μάχη μέσα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να πείσω τους στρατιωτικούς μας ότι το μέτωπο είναι ενιαίο και μία στρατιωτική ήττα στην Κύπρο θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε στρατιωτικές ήττες στο Αιγαίο και στη Θράκη και μία αδύνατη άμυνα στο Αιγαίο θα υπονόμευε την άμυνα στην Κύπρο. Αυτό το κλίμα ξεπεράστηκε, μετά από επίμονες προσπάθειες δικές μου και στρατιωτικών στην Ελλάδα, και με ενθουσιασμό οι ένοπλες δυνάμεις στην Ελλάδα εφήρμοσαν το πρόγραμμα. Αυτό ήταν η πρώτη δυσκολία. Το δεύτερο πρόβλημα -και η δεύτερη προσπάθεια- ήταν να πείσουμε τα αδέλφια μας στην Κύπρο ότι αυτήν τη φορά η Ελλάδα αυτό που έλεγε δεν ήταν απλώς λόγια, αλλά το εννοούσε, διότι η τραγωδία στην Κύπρο με το πραξικόπημα και τα άλλα δεινά στο νησί δεν είχαν σβήσει. Έπρεπε να εμπεδωθεί στο νησί η αξιοπιστία της Ελλάδας ότι εννοούμε και θα κάνουμε αυτά που λέμε.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς «εισπράξατε», από πλευράς Κύπρου, την απήχηση αυτής της πολιτικής σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Θυμάμαι με συγκίνηση, σε μια ομιλία στην Κύπρο, όταν είδα σε ένα βράδυ να αλλάζει το κλίμα και η εμπιστοσύνη του κυπριακού λαού όταν για πρώτη φορά πέταξαν τα ελληνικά μαχητικά F-16 στη στρατιωτική παρέλαση.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια προβλήματα αντιμετωπίσατε από πλευράς ξένων χωρών;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτό ήταν το τρίτο εμπόδιο που είχαμε να αντιμετωπίσουμε, οι σοβαρότατες πιέσεις που είχα από ξένες δυνάμεις, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την ενίσχυση και αμυντική θωράκιση του Ελληνισμού και την παρουσία στρατιωτικής ισχύος του στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι αντιδράσεις αυτές ήταν από πολλούς χώρους, αλλά κυρίως εκφράστηκαν μέσω διπλωματικής οδού από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία. Φυσικά δεν χρειάζεται να προσθέσω ότι σε όλα αυτά τα σχέδια αντιδρούσε και η Τουρκία.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Αυτές οι πιέσεις υπήρξαν και η αφορμή να μην υπερίπτανται στην Κύπρο τα ελληνικά μαχητικά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Νομίζω ότι εμείς απαντήσαμε σε αυτές τις πιέσεις με επιχειρήματα ότι το Δόγμα αυτό είναι αμυντικό και αναγκαίο για την υποστήριξη των στοιχειωδών εθνικών δικαίων του Ελληνισμού. Η κατάσταση διαμορφώθηκε διαφορετικά όταν το πρόγραμμα άρχισε να υλοποιείται και είχε τους εξής άξονες: Πρώτον, το ενιαίο σχέδιο άμυνας Θράκη – Αιγαίο – Κύπρος.Δεύτερον, τη δημιουργία αεροπορικής βάσεως στην Πάφο, και την πρόβλεψη μόνιμης εγκατάστασης αεροπορικής δύναμης στην Κύπρο. Τρίτον, τη δημιουργία ναυτικής βάσεως στο δυτικό μέρος της Κύπρου και, τέταρτον, την αντιαεροπορική άμυνα της Κύπρου με πυραύλους μακρού βεληνεκούς. Τα σχέδια αυτά τέθηκαν σε εφαρμογή και, παρά τις τεράστιες αντιδράσεις που υπήρχαν, τα ελληνικά μαχητικά πέταξαν στον κυπριακό ουρανό και τα σχέδια προχωρούσαν κανονικά.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Προχωρούσαν μέχρι ενός σημείου. Τα αεροπλάνα πετούσαν για κάποιο διάστημα, αλλά στη συνέχεια σταμάτησαν. Γιατί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα σχέδια προχωρούσαν με ταχύτατους ρυθμούς όσο υπήρχε η Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου και ήμουν Υπουργός Εθνικής Άμυνας. Το 1996 είχαμε αλλαγή κυβερνήσεως στην Αθήνα με Πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη και εγώ έπαυσα να είμαι Υπουργός Εθνικής Άμυνας, ακριβώς λόγω της θέσης μου στο Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Άρχισε, τότε, να εφαρμόζεται μια αναθεωρημένη εξωτερική πολιτική, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας ήταν η βήμα προς βήμα προσέγγιση Ελλάδας – Τουρκίας, με προορισμό την «ομαλοποίηση των σχέσεων». Σε αυτό το κλίμα και με το επιχείρημα ότι δεν πρέπει να δημιουργηθούν αντιπαραθέσεις με την Τουρκία, άρχισε να χαλαρώνει η εφαρμογή του Δόγματος. Στις κοινές ασκήσεις Τοξότης – Νικηφόρος άρχισαν να μην πετούν τα μαχητικά αεροπλάνα. Οδηγηθήκαμε στο φιάσκο των S-300, που δεν έφθασαν ποτέ στην Κύπρο, και ουσιαστικά το Δόγμα έμεινε στα χαρτιά και προωθήθηκε μόνο το άλλο σκέλος της εθνικής στρατηγικής, δηλαδή η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Επί Νέας Δημοκρατίας η κατάσταση άλλαξε καθόλου;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Προσωπικά νομίζω ότι από το 1996 ουσιαστικά η πολιτική δεν έχει αλλάξει. Και, εκ των πραγμάτων, το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου παραμένει μόνο στα χαρτιά. Αντίθετα, εγώ πίστευα και πιστεύω ότι η προώθηση των εκκρεμών θεμάτων με την Τουρκία για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στην Κύπρο επέβαλλε και επιβάλλει την ισχυρή στρατιωτική και αποτρεπτική δύναμη.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Και μια άλλη ερώτηση, όχι εντελώς άσχετη με το θέμα μας. Η τοποθέτησή σας ως υποψηφίου στη μονοεδρική Κεφαλλονιάς, ήταν ένας εύσχημος τρόπος εξουδετέρωσης του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν θα το έλεγα. Ήταν μία κίνηση υψηλού ρίσκου, διότι σε μια μονοεδρική περιφέρεια, για λίγες ψήφους μπορεί να χαθεί η έδρα. Θεώρησα, όμως, ότι προσωπικά έπρεπε να πάρω αυτό το ρίσκο και να κερδηθεί η έδρα. Ξέρετε, το πατριωτικό ΠΑΣΟΚ λειτουργεί ανεξάρτητα από το πόσες έδρες έχει στη Βουλή, και εκείνο που έχει σημασία είναι το πόση απήχηση έχει στην κοινή γνώμη. Πολιτική δράση υπάρχει και εκτός Κοινοβουλίου. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά εμένα, θεωρώ ότι εξακολουθώ να είμαι στην πολιτική ζωή και δρω πολιτικά.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Με λίγα λόγια, σήμερα τελούμε το 11ο ετήσιο μνημόσυνο του Δόγματος;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν θα το έλεγα αυτό. Αύριο (σήμερα) είναι μία μέρα περισυλλογής και αν σκεφτούμε τις περιπέτειες που περάσαμε, ευτυχώς με τη σθεναρή στάση του κυπριακού Ελληνισμού στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν, επιβάλλεται να ξαναδούμε την αναγκαιότητα ουσιαστικής επαναφοράς του δόγματος του ΕΑΧ, ιδίως σε μία περίοδο που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ρευστότητα και αμοιβαιότητα στην ευρύτερη περιοχή. Στο τέλος – τέλος, το Δόγμα προωθεί το αυτονόητο ότι είναι κοινή η τύχη του Ελληνισμού στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
