-Πώς εκτιμάτε το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών;
* Οι ιταλικές εκλογές σηματοδοτούν σημαντικές πολιτικές εξελίξεις στην Ε.Ε. Πάνω απ” όλα δείχνουν πόσο το «δόγμα Μέρκελ», που έχει αντιδημοκρατικά επιβληθεί στους λαούς της Ευρώπης, βρίσκεται μακριά από τη λαϊκή βούληση.
Στις ιταλικές εκλογές αποδοκιμάστηκε το πραιτοριανό σύστημα εγκάθετων «τεχνοκρατών», ευνοουμένων της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Αποδοκιμάστηκαν όμως και κόμματα που δεν τόλμησαν να δώσουν καθαρή, τολμηρή λύση ανατροπής της ακολουθούμενης πολιτικής. Ο συνασπισμός της κεντροαριστεράς πλήρωσε αυτή την ατολμία του και το «φλερτ» με τον καθηγητή κ. Μόντι.
Η αντισυστημική έκρηξη που εκδηλώθηκε είναι ένα συγκυριακό φαινόμενο που αποτυπώνει την έλλειψη αξιοπιστίας του πολιτικού κατεστημένου στην Ιταλία. Είναι όμως και μια πρόκληση και πρόσκληση στις δυνάμεις της Αριστεράς, να ανασυνταχθούν και με τόλμη να προτείνουν ένα πρόγραμμα ανατροπής, εξόδου από την κρίση και επιστροφής της Ε.Ε. στους θεσμούς της αλληλεγγύης, της ανάπτυξης και της προόδου. Η Ιταλία είναι προπομπός. Θα δούμε ανάλογες εξελίξεις και αλλού. Αργά ή γρήγορα, η Ευρώπη θα απαλλαγεί από το ζουρλομανδύα του νεοφιλελευθερισμού.
-Προεκλογικά, ο Μπερλουσκόνι αλλά και δυνάμεις του οικονομικού κατεσημένου της Ιταλίας, έπαιξαν με την ιδέα της επιστροφής στη λιρέτα. Πώς εκτιμάτε αυτές τις τάσεις;
* Αυτό το παιχνίδι «μέσα ή έξω από το ευρώ και την Ευρώπη», πέρα από το τυχοδιωκτικό στοιχείο που έχει, μπορεί να εκφράζει και συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα. Αλλά ο κύβος έχει ριφθεί. Οι λαοί της Ευρώπης αναζητούν την έξοδο από την κρίση μέσα από την ευρωπαϊκή συνεργασία και τους θεσμούς. Οι λαοί της Ευρώπης επιθυμούν μια λύση ευρωπαϊκή, μέσα στην Ευρώπη. Το ζητούμενο είναι να αλλάξει κατεύθυνση η ευρωπαϊκή πολιτική και ν΄ αναβαθμιστούν οι συλλογικοί και δημοκρατικοί θεσμοί αλληλεγγύης και ανάπτυξης.
– Ο Ευ. Βενιζέλος υποστηρίζει ότι το ΠΑΣΟΚ είναι «εφτάψυχο». Ποιες εξελίξεις προβλέπετε στο χώρο, στο άμεσο μέλλον;
* Το ΠΑΣΟΚ του κ. Βενιζέλου έχει εγκαταλείψει προ πολλού το χώρο της κεντροαριστεράς και τις κοινωνικές του αναφορές. Με λύπη μου διαπιστώνω ότι το ΠΑΣΟΚ έχει αποκηρύξει τη βασική του ιδεολογία, την ιστορική του διαδρομή και το σοσιαλιστικό της χαρακτήρα. Και διερωτώμαι γιατί επιμένουν να αποκαλούν αυτό το μόρφωμα «ΠΑΣΟΚ».
-Ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει στο άμεσο μέλλον η κινητικότητα που παρατηρείται στο χώρο της λεγόμενης Κεντροαριστεράς, στις επαφές για την οποία συμμετέχουν και το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ;
* Η πληθώρα των κεντροαριστερών επικλήσεων στερείται σοβαρότητας. Το ζητούμενο είναι τι πρόγραμμα προτείνουν αυτές οι κινήσεις για έξοδο από την κρίση.
Σήμερα, η διαχωριστική γραμμή είναι σαφής: Ή πιστεύεις ότι η υπακοή στα κελεύσματα του δόγματος Μέρκελ συνιστά λύση για την Ελλάδα ή πιστεύεις ότι η πολιτική αυτή είναι καταστρεπτική, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την ίδια την Ευρώπη και πρέπει να ανατραπεί.
Στο δίλημμα αυτό οφείλουν να πάρουν θέση, χωρίς ασάφειες και υπεκφυγές.
– Συνεπώς οποιαδήποτε προσπάθεια ανασυγκρότησης της κεντροαριστεράς για να είναι αξιόπιστη σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να συμμερίζεται σήμερα κυβερνητικές ευθύνες;
* Βεβαίως. Η συμμετοχή σ΄ αυτήν την Κυβέρνηση σε χαρακτηρίζει πολιτικά και δεν μπορεί να έχεις άλλο «καπέλο» όταν στηρίζεις την κυβέρνηση και άλλο όταν απευθύνεσαι στην κοινωνία ως ευαίσθητος «κεντροαριστερός» και ως «αριστερός».
-Το Μνημόνιο βγαίνει;
* Σίγουρα όχι. Ακόμα και οι εγκέφαλοι που συνέταξαν το σχέδιο της λιτότητας ουσιαστικά ομολογούν την αποτυχία. Παρά ταύτα, επιμένουν πεισματικά να προβάλλουν αυτό το κέλυφος χωρίς περιεχόμενο, ως την αναμφισβήτητη ορθοδοξία της πολιτικής εξόδου από την κρίση, γιατί γνωρίζουν ότι επίσημη αναγνώριση της αποτυχίας θα επιφέρει την κατάρρευση της νέο-συντηρητικής ιδεολογίας.
-Ως εκπρόσωπος του Ο.Η.Ε., έχετε πάρει μέρος σε διαδικασίες κουρέματος δημοσίου χρέους. Έχετε μια «προφητική» άποψη για το τι σημαίνει κούρεμα. Ζήσαμε το PSI πέρυσι. Τελικά κουρεύτηκαν κοινωνικά δικαιώματα. Τώρα μας λένε ότι μετά τις γερμανικές εκλογές μπορεί οι καταθέτες να έχουν διάφορες φάσεις νέων κουρεμάτων. Τι πρόκειται να βγει από αυτό;
* Όσοι διέθεταν σχετική πείρα γνώριζαν, ευθύς εξ αρχής, ότι ήταν σφάλμα να συμφωνηθεί πρώτα ένα πρόγραμμα εσωτερικής υποτίμησης και μετά από δύο χρόνια να γίνει το PSI. Έπρεπε να γίνουν ταυτόχρονα. Ο ετεροχρονισμός ζημίωσε την Ελλάδα και ωφέλησε τις Ευρωπαϊκές Τράπεζες. Και κάτι άλλο: μαζί με το PSI θα έπρεπε να συμφωνηθεί ότι η αποπληρωμή του απομένοντος χρέους θα περιείχε ρήτρα ανάπτυξης, δηλαδή η αποπληρωμή θα προσαρμόζεται στους ρυθμούς ανάπτυξης, όπως αποφασίστηκε για το γερμανικό χρέος του 1953 στη διάσκεψη του Λονδίνου. Δυστυχώς, έτσι στραβά που πήγαν τα πράγματα θα έχουμε, σίγουρα, νέο κούρεμα. Εύχομαι να μην συνοδευτεί με ξύρισμα μισθών και συντάξεων.
-Υπάρχει εναλλακτική πρόταση;
* Βεβαίως υπάρχει. Αλλά για να μιλήσουμε γι΄ αυτήν πρέπει να κατανοήσουμε ότι το χρέος δεν είναι αιτία αλλά σύμπτωμα της κρίσης. Όλα αυτά τα χρόνια, η υποβαθμισμένη και παραμελημένη μας παραγωγή δεν αρκούσε να συντηρήσει το βιοτικό μας επίπεδο. Η διαφορά μεταξύ παραγωγής και δαπανών καλυπτόταν από εξωτερικό δανεισμό, κάτι που βέβαια δεν μπορούσε να συνεχισθεί επ” άπειρον
Η εσωτερική υποτίμηση που εφαρμόζει η Κυβέρνηση προσπαθεί να λύσει την εξίσωση κατεβάζοντας το βιοτικό επίπεδο στο ύψος της συρρικνωμένης παραγωγής. Η εναλλακτική πρόταση είναι να ανεβάσουμε την παραγωγή μας στο ύψος του βιοτικού μας επιπέδου πριν από την κρίση και να το ξεπεράσουμε. Αυτό βέβαια είναι μια βαθύτατα πολιτική διαδικασία, μια μεγάλη πορεία προς το μέλλον, που δεν είναι στρωμένη με κοινωνικά θύματα και ανέργους και που ενεργοποιεί όλο το εργατικό δυναμικό και τους παραγωγικούς μας πόρους στο πλαίσιο ενός αποκεντρωμένου δημοκρατικού προγραμματισμού. Στην πορεία αυτή θα συγκρουσθούμε με το κλειστό κύκλωμα εξουσίας, που χρόνια τώρα ταλαιπωρεί τον τόπο. Εδώ δεν χωράει συμβιβασμός. Αν συμβιβαστείς με το θεριό, θα σε φάει.
– Αυτό το εναλλακτικό μοντέλο μπορεί να το προωθήσει η παρούσα κυβέρνηση;
* Όχι, για δύο, τουλάχιστον, λόγους. Πρώτον, γιατί οι κοινωνικο-πολιτικές προϋποθέσεις της αναπτυξιακής πορείας που σας σκιαγράφησα συγκρούονται με την ιδεολογία του συντηρητισμού που χαρακτηρίζει αυτήν την κυβέρνηση. Και, δεύτερον, γιατί αυτή η Κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να διαρρήξει τις σχέσεις της με το κλειστό κύκλωμα εξουσίας (ντόπιο και ξένο).
– Το κλίμα πόλωσης που αναμένεται να υπάρξει στις επόμενες εκλογές θα είναι ανάμεσα σε δύο κόμματα ή δύο πολιτικά μέτωπα;
* Η αντιπαράθεση δεν θα είναι ανάμεσα σε κόμματα, αλλά ανάμεσα σε δύο πόλους πολιτικών δυνάμεων. Η μια παράταξη θα είναι εκείνη που επιμένει ότι μια παθητική συμμόρφωση στις οδηγίες της τρόικας και στο «δόγμα Μέρκελ», θα μας φέρει τον «παράδεισο» των ξένων επενδύσεων και την έξοδο από την κρίση.
Ο άλλος πόλος θα είναι εκείνος που πιστεύει ότι πρέπει να δοθεί μάχη μέσα στην Ευρώπη για την ανατροπή της ακολουθούμενης πολιτικής και αντικατάστασή της από ένα Εθνικό Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης, Ανάπτυξης και αξιοποίησης των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου, με κοινωνική δικαιοσύνη.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν ένα τέτοιο σχέδιο είναι διαπραγματεύσιμο στα πλαίσια της Ε.Ε. Πιστεύω πως είναι. Αρκεί να αποβάλουμε το φοβικό σύνδρομο που διακατέχει τη σημερινή κυβέρνηση. Σήμερα, τα διαπραγματευτικά περιθώρια είναι μεγαλύτερα από χθες. Οι συνθήκες θα είναι ακόμα πιο ευνοϊκές αύριο. Οι ιταλικές εκλογές δείχνουν που πάει η δυναμική των πραγμάτων.
Στις 8 και 9 Μαρτίου το ΙΝΕΡΠΟΣΤ και Levy Economics Institute of New York συνδιοργανώνετε διημερίδα με θέματα την ανάπτυξη, την οικονομία, την κατάσταση σε Ελλάδα και Ευρώπη. Είναι αυτό ένα come back δικό σας στην ενεργό πολιτική;
* Όχι δεν είναι. Έχω αφήσει την ενεργό πολιτική εδώ και χρόνια. Είμαι όμως, πάντα, ενεργός πολίτης. Ασχολούμαι με το ΙΝΕΡΠΟΣΤ το οποίο, εκτός από έρευνα, ενεργοποιείται σε πρωτοβουλίες διαλόγου για την παγκόσμια κρίση, για το μέλλον της Ευρώπης και για την εναλλακτική πρόταση εξόδου από την κρίση. Στη διημερίδα που αναφέρεστε, με εισηγητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, θα συζητήσουμε αυτά τα θέματα. Πρόκειται για πρόσωπα που αν και ξεκινούν από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, συγκλίνουν στην άποψη ότι ο νεοφιλελευθερισμός, που έχει κατακτήσει ιδεολογικά και πολιτικά τα μεγάλα κέντρα αποφάσεων, έχει αποτύχει και κλονίζεται και ότι χρειάζεται μια προοδευτική εναλλακτική για την έξοδο από την κρίση.
